نویسنده کتاب: سندهیل مولاینتین و الدار شفیر
مترجمه کتاب: سیدامیرحسین میرابوطالبی
فقر، آثار و پیامدهای گوناگونی دارد که یکی از آن‌ها بی‌تردید، آثار روانشناختی است. حوزه روان‌شناسی فقر شاید حوزه‌ای جدید و بدیع به نظر برسد، از نظر سندهیل مولاینتین و الدار شفیر، نویسندگان کتاب «فقر، احمق می‌کند»، این کتاب، «علمی در حال شکل‌گیری» را توصیف می‌کند. علمی که تلاش دارد از زیربناهای روانشناختی کمیابی پرده بردارد و از این دانش برای درک پدیده‌های متعدد اجتماعی و رفتاری استفاده کند. مسئله این کتاب، این نیست که فقرا انسان‌هایی ذاتاً احمق هستند و به خاطر احمق بودن فقیر شده‌اند، بلکه تأثیر فقر بر ذهن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. استدلال نویسندگان این است که کمیابی، ذهن را تسخیر می‌کند. آزمایش‌های مختلف روان‌شناسی ثابت کرده‌اند، گرسنگی تأثیر قابل توجهی بر عملکرد مغز می‌گذارد و کسانی که روزها از حداقل کالری مورد نیاز بدن محروم بوده‌اند، به شکل معناداری توجه و یا شاید تمام ذهنیتشان به امور مربوط به غذا معطوف می‌شود و عملاً به صورت فیزیکی قادر نیستند به مسائل دیگر توجه چندانی داشته باشند. اما این تنها کمبود غذا نیست که چنین تأثیری بر مغز دارد، هر نوع کمیابی دیگری در زمینه‌های دیگر، مانند کمبود وقت، کمبود پول، کمبود اطرافیان (تنهایی) و سایر کمیابی‌ها نیز همین تأثیر را دارند.
به یک تعبیر، علم اقتصاد، علم کمیابی هاست. مطالعه شیوه به‌کارگیری ابزار محدود برای رسیدن به خواسته‌های نامحدود ، شیوه مدیریت کمیابی فیزیکی از سوی افراد و جوامع. اما به ادعای نویسندگان، کمیابی فیزیکی، امری متفاوت با «احساس کمیابی» است. قطعاً محدودیت‌های فیزیکی نقش دارند، پولی که در حساب پس‌انداز ماست، بدهی‌ای که بر گردن داریم، کاری که باید تکمیل کنیم. اما برداشت ذهنی ما از چیزهای مهم نیز تعیین‌کننده است: برای تکمیل کارمان چقدر زمان می‌خواهیم؟ آن خرید چقدر مهم است؟ این گونه خواسته‌ها به وسیله فرهنگ، پرورش، و حتی ژنتیک شکل می‌گیرند. اینکه آرزوی چیزی را داشته باشیم هم می‌تواند به فیزیولوژی ما مربوط باشد و هم به اینکه همسایه‌مان هم آن چیز را دارد. اما نویسندگان می‌گویند برای ما فرقی ندارد که ترجیحات چیست. در عوض تمرکزمان به منطق و پیامدهای کمیابی معطوف است: وقتی احساس می‌کنیم چیزهایی که داریم خیلی کم است، چه اتفاقی برای ذهنمان می‌افتد و این اتفاق چطور انتخاب‌ها و رفتارهای ما را شکل می‌دهد.
سندهیل مولاینتین استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد و برنده «بورسیه نابغه» بنیاد مک‌آرتور است و در حوزه‌های اقتصاد توسعه، اقتصاد رفتاری و مالیه شرکتی فعالیت می‌کند. او از سال ۲۰۱۸ استاد محاسبات و علوم رفتاری در مدرسه کسب و کار دانشگاه شیکاگو شده است. الدار شفیر استاد روان‌شناسی در دانشگاه پرینستون و استاد موسسه علوم اجتماعی کمی در دانشگاه هاروارد است. او در حوزه‌های علوم شناختی، قضاوت و تصمیم‌گیری و اقتصاد رفتاری پژوهش می‌کند. کتاب «فقر احمق می‌کند» با ترجمه سید امیرحسین میرابوطالبی در سه بخش و ده فصل و ۳۶۹ صفحه توسط انتشارات ترجمان علوم انسانی در سال ۱۳۹۸ به چاپ رسیده و مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است و ظرف چند ماه به چاپ پانزدهم رسیده است.
نویسندگان معتقدند، این کتاب قرار نیست حکم نهایی راصادر کند. بلکه دورنمایی جدید برای نگاه به مشکلی بسیار قدیمی فراهم شده است. مشکلی که باید به طور جدی به آن پرداخت و از این جهت، شاید بتوان این کتاب را یک دعوتنامه برای حضور در ردیف اول یک فرایند اکتشافی قلمداد کرد.
مولاینتین، سندهیل و الدار شفیر، ۱۳۹۸، فقر احمق می‌کند، ترجمه امیرحسین میرابوطالبی، تهران: نشر ترجمان
- نویسنده معرفی کتاب: فهیمه بهرامی