پویایی فقر در روز جهانی فقر
فقر هم از منظر اقتصادی و به منزله میزانی از نابرابری درآمدی و هم از منظر اجتماعی و به‌مثابه یک مشکل اجتماعی، از پویایی برخودار بوده و نه‌تنها از نظر کمی دائماً در حال تغییر است، بلکه از جهت کیفی نیز الگوی آن ثابت و پایدار نبوده و متناسب با دگرگونی‌های اقتصادی و اجتماعی دستخوش تغییرات جدی می‌شود.
طی چند دهه اخیر علاوه بر تغییرات کمّی که در میزان و نسبت جمعیت زیر خط فقر به‌وجود آمده، الگوی فقر نیز به سرعت در حال دگرگونی و تغییر بوده است. جهان شاهد تمایل فزاینده مردم به چرخش در درون فقر و بیرون از فقر، جابجایی سهم فقر شهری و فقر روستایی، افزایش نسبت کارگران غیررسمی در میان فقرای شهری و افزایش تعداد فقرای شاغل بوده است. درهمین زمینه، افزایش جمعیت زاغه‌نشین به حدود یک میلیارد نفر در شهرهای جهان، منجر به افزایش شیوع بیماری، خشونت، طرد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در میان آن‌ها و افزایش آسیب‌پذیری‌شان شده است. دفتر اسکان سازمان ملل، افزایش جمعیت زاغه‌نشین‌ها را بیشتر از شهرنشین‌ها تخمین زده است. درگیری بخش قابل توجهی از جمعیت جهان با فقر مزمن و گرفتار شدن آنان در تله فقر نیز اگرچه پدیده چندان جدیدی محسوب نمی‌شود، اما دامنه آن بسیار گسترش یافته و ۳۴۰ تا ۴۷۰ میلیون نفر را به‌خصوص در جنوب آسیا و صحرای آفریقا در گردابی از فقر فرو برده که بیش از همه کودکان، زنان، سالمندان و افراد ناتوان جسمی و ذهنی را قربانی می‌کند. به همه این موارد باید گستره وسیع انواع تبعیضات جنسیتی، قومیتی، دینی و مذهبی را که به فقیرترشدن فقرا منجر شده افزود.(Chronic Poverty Research Center, 2008).
منظور از فقر مزمن (Chronic poverty) فقری است که برای مدت زمانی طولانی و یا در طول عمر افراد یا خانوارها تجربه می‌شود. این پدیده به نام فقر سرسخت یا مقاوم (Persistent poverty) نیز شناخته می‌شود. در مقابل فقر مزمن، فقر زودگذر یا کوتاه مدت (Transient poverty) قرار دارد که در آن فقر ناشی از کاهش موقتی درآمد خانوار است (لطفیان، ۱۳۸۹).
صالحی اصفهانی (Salehi-Isfahani, 2010) با بررسی پویایی فقر در فاصله سال‌های ۱۳۷۲-۱۳۷۵ نشان داد فقر مزمن در خانوارهای با سرپرست بی‌سواد یا کم‌سواد بیشتر از سایر گروه‌های فقیر شایع است. مطالعات بعدی نیز نشان می‌دهد احتمال فقر مزمن در خانوارهای زن سرپرست و خانوارهایی که در آن کودکان برای تأمین معیشت ناچار از کار کردن هستند، بیشتر از سایر خانوارها است.
تعداد مطالعات درباره فقر مزمن در ایران بسیار اندک است و به همین دلیل از صورت‌های گوناگون آن اطلاع چندانی در دسترس نیست. به نظر می‌رسد با توجه به پایداری فقر و نابرابری و افزایش سهم ساختارها در بروز و شیوع فقر، در آینده نزدیک باید شاهد سهم فزاینده خانوارهای دچار فقر مزمن باشیم. در صورت صحت این ادعا، برنامه‌های مبارزه با فقر نیز بسیار چالش‌برانگیزتر از گذشته خواهند بود و امکان دست‌یابی به وضعیت بهتر و کنترل و کاهش فقر، بسیار نامحتمل‌تر خواهد شد. در روز جهانی مبارزه با فقر، تلاش برای کاهش فقر مزمن می‌تواند یکی از اولویت‌های مهم پیشِ رو محسوب شود.
در هفته‌ای که گذشت، اخبار زیر جلب توجه می‌کند:
- به گزارش آمار، هم‌اکنون ۱۹ نفر از ۴۰ نفر رتبه برتر کنکور(یعنی۵۰ درصد) سال ۹۸ از تهران هستند. همچنین گفته می‌شود که سالانه قریب به ۴۵۰۰ میلیارد تومان گردش مالی برای مؤسسات آمادگی کنکور تنها در شهر تهران وجود دارد.
- به گزارش خبرگزاری ایسنا و بر اساس آخرین آمار استخراج شده که توسط پایش‌های وزارت بهداشت به دست آمده است، ۵۰ درصد از مشکلات کودکان که به دنبال فقر غذایی ایجاد می‌شد، کاهش یافته است.
- تازه‌ترین آمارهای رسمی در حالی از کاهش قابل توجه میزان نرخ باروری در سال‌های اخیر به‌ویژه در سال جاری خبر می‌دهد که برخی از کارشناسان معتقدند افزایش شدید قیمت مسکن به میزان محسوسی منجر به کاهش نرخ باروری می‌شود.
- بانک جهانی در گزارش جدید خود اعلام کرد که در سال ۲۰۱۵، بیش از ۴۱۶ میلیون آفریقایی (۴ نفر از هر ۱۰ نفر) با کمتر از ۹/۱ دلار در روز زندگی کرده‌اند.
- به گزارش خبرنگار ایرنا، وزیر کشور روز یکشنبه در حاشیه برگزاری یکصدوبیست‌وچهارمین جلسه شورای اجتماعی کشور، گفت: بیش از سه میلیون نفر زن سرپرست خانوار در کشور داریم.
- به گزارش خبرگزاری ایرنا، رئیس اداره بهزیستی اشنویه گفت: همسرآزاری بر اساس آمار اورژانس اجتماعی اشنویه بیشترین موضوع تماس‌ها با این مرکز طی سال جاری بوده است.
- به گزارش همشهری آنلاین، آکادمی سلطنتی علوم سوئد جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۹ را به یک زوج هندی-فرانسوی و یک اقتصاددان آمریکایی الاصل اهدا کرد.
- معصومه ابتکار در همایش ملی صندوق خرد محلی، اظهار کرد: صندوق‌های خرد محلی در روستاها توانسته‌اند در کاهش مسائل حاصل از حاشیه‌نشینی شهرها مؤثر باشند.
- معاون امور خانواده کمیته امداد امام استان اردبیل گفت: طبق برآوردهای اولیه، بیش از دو هزار و پانصد خانواده در استان اردبیل نیازمند وسایل ضروری زندگی هستند.
- رئیس سازمان برنامه‌وبودجه کشور با اشاره به اینکه پیش بینی می‌شود سال آینده حدود ۱۰۰ هزار نفر از شاغلین بازنشسته شوند، گفت: با توجه به متوسط پرداخت به این تعداد، حداقل ۱۳ هزار میلیارد تومان نیاز داریم تا به آن‌ها پرداخت کنیم.
- خبرنگار روزنامه همشهری نوشت، روز ۲۱ مهرماه، نمایندگان مجلس، طرح کاهش تنوع مدارس را در صحن علنی به تصویب رساندند؛ طرحی که اگر درست اجرا شود، به نفع زندگی همه دانش‌آموزان خواهد بود.