نویسنده کتاب: چارلز ای. هورست
کتاب نابرابری اجتماعی: انواع، علل و پیامدها برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ به چاپ رسید که ترجمه حاضر مربوط به چاپ هشتم آن در سال ۲۰۱۶ می‌باشد. تالیفات پیشین هورست که سابقه تدریس چندین ساله حوزه نابرابری را در دانشگاه نیز در کارنامه خود دارد نشان می‌دهد که دغدغه اصلی پژوهشی وی حوزه نابرابری‌های اجتماعی می‌باشد.
کتاب نابرابری اجتماعی: انواع، علل و پیامدها در چهار بخش و پانزده فصل تدوین شده است که البته در ترجمه فارسی آن فصل هفتم تحت عنوان «جهت‌گیری جنسی، هویت جنسیتی و نابرابری» حذف شده و تنها چهارده فصل آن به فارسی برگردانده شده است. مترجم کتاب در مقدمه کتاب علت این حذف را چنین بیان داشته است: «به دلیل اینکه تقریبا همه مباحث آن به همجنس‌بازی و مظالم راجع به آنها اختصاص دارد و صرفا مشکل خاص جامعه ایالات متحده را بیان می‌کند و چندان قابل تعمیم به سایر جوامع نیست، حذف شده است».
فصل اول کتاب خارج از چهار بخش اصلی کتاب تالیف شده است که می‌توان آن را به نوعی مقدمه‌ای برای ورود به بحث دانست. هورست در این فصل با به کار بردن مثال‌های فرضی گوناگون از فراز و نشیب‌های زندگی افراد مختلف سعی بر آن دارد تا برخی مسائل اساسی مناقشه‌برانگیز در باب نابرابری را نظیر اینکه آیا نابرابری اجتناب‌پذیر است؟، نابرابری مطلوب است یا نامطلوب؟ و آیا سرمایه‌داری و دموکراسی می‌توانند همزیستی داشته باشند؟ مطرح کند. هدف وی از این کار، نه ارائه پاسخی صریح به این سوالات که آشنایی مخاطب با این حوزه و ایجاد دغدغه ذهنی برای وی بوده است.
بخش اول کتاب تحت عنوان گستره و اشکال نابرابری اجتماعی شامل فصول دو تا هفت می‌باشد. فصول ۲، ۳، ۴، و ۵ به اشکال خاص نابرابری پرداخته و سعی بر آن دارد که انواع نابرابری‌ها را به عنوان پیامدهای عوامل مختلف در زمینه‌های مختلفی همچون طبقه، درآمد و ثروت (فصل ۲)، فقر و رفاه(فصل ۳)، نابرابری پایگاهی (فصل ۴) و نابرابری سیاسی (فصل ۵) تشریح کند. در دو فصل پایانی این بخش یعنی فصل ششم (جنس و نابرابری جنسی) و فصل هفتم (نابرابری نژادی و قومی) نیز نه تنها نابرابری‌های جنسی و نژادی را به عنوان نوعی نابرابری مورد بررسی قرار می‌دهد بلکه آنها را به عنوان یکی از عوامل تبیین‌کننده سایر نابرابری‌ها مورد واکاوی قرار می‌دهد.
بخش دوم با عنوان تبیین‌های متداول از نابرابری در دو فصل تدارک دیده شده است. فصل هشتم به تبیین‌های کلاسیک نابرابری پرداخته و شامل آرا و نظریات چهار چامعه‌شناس کلاسیک یعنی کارل مارکس، ماکس وبر، امیل دورکیم و هربرت اسپنسر می‌باشد. هورست در این فصل به طور مختصر بنیان‌های نظری این اندیشمندان را بررسی کرده و سعی کرده خطوط کلی نظرات آنها را بیان کند. در ادامه و در فصل نهم تبیین‌های معاصر نابرابری را بررسی کرده و انواع نظریات مهم معاصر در این حوزه را باز به صورت مختصر و صرفا جهت آشنایی مخاطب مطرح کرده است. نظریاتی که در این فصل مورد اشاره قرار گرفته‌اند عبارتند از نظریه کارکردگرایی قشربندی، نظریه‌های بازتولید اجتماعی، نظریه‌های بازار کار، نظریه‌های بازار کار نئوکلاسیک و نظریه‌های نابرابری جهانی.
هورست در چیدمان فصول کتاب نوعی نوآوری را به کار برده است، بدین ترتیب که در ابتدا بخش اول را به ابعاد نابرابری موجود در جامعه اختصاص داده و در بخش دوم به مبانی نظری و نظریات می‌پردازد. وی درباره دلیل این کار چنین بیان می‌دارد: «به نظرم دانشجویان بیشتر تمایل دارند وقتی نظریه‌ها را مطالعه کنند که میزان و گستردگی نابرابری را در جامعه بفهمند. با اینکه دانشمندان اغلب قیاسی فکر می‌کنند، دانشجویان به احتمال زیاد همراه با زندگی خودشان شروع به تامل می‌کنند و قبل از اینکه شروع به کنجکاوی درباره علل رخدادهای جامعه کنند، می‌بینند که در حول و حوششان چه می‌گذرد.»
بخش سوم پیامدهای نابرابری را مورد واکاوی قرار می‌دهد که شامل سه فصل می‌شود. پیامدهای مورد بررسی در این سه فصل عبارتند از تاثیر نابرابری بر بخت‌های زندگی شخصی، پیامدهای اجتماعی نابرابری و تاثیر نابرابری اجتماعی بر جنبش‌های اجتماعی. در این سه فصل هورست تشریح پیامدهای ممکن نابرابری را از سطح فردی و حتی روانی شروع کرده و در ادامه به سطح اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی منتج از نابرابری همچون جرم می‌پردازد. همچنین نقش نابرابری را در کنترل و یا ایجاد جنبش‌های اجتماعی از جمله جنبش‌های کارگری و جنبش‌های حقوق مدنی و زنان مورد بررسی و مداقه قرار می‌دهد.
کتاب در بخش پایانی با دوفصل سیزده و چهارده تحت عنوان ثبات و تغییر در نظام نابرابری اجتماعی به پایان می‌رسد. در فصل سیزدهم به این امر پرداخته می‌شود که تا چه میزان تحرک اجتماعی در راستای کاهش نابرابری می‌تواند امکان‌پذیر باشد و از طرفی دیگر در این صورت چه عللی می‌توانند این تحرک را تحقق بخشند. فصل چهاردهم نیز به ریشه‌های مشروعیت‌بخشی به نابرابری پرداخته و به دنبال پاسخ به این سوال است که چه بنیان‌های مشروعیت‌بخشی در سطح فردی و فرهنگی-نهادی، وجود نابرابری را در جامعه موجه جلوه می‌دهند؟
در پایان بایستی اشاره کرد که هرچند کتاب نابرابری اجتماعی: انواع، علل و پیامدها بر اساس مسائل و شرایط موجود در ایالات متحده تدوین شده است، اما رویکرد جامع آن به مسائل مربوط به نابرابری اجتماعی از یک‌سو و جهانی شدن بسیاری از مسائل بیان شده از سوی دیگر، می‌تواند راهگشایی به سوی بررسی نابرابری در جامعه ایران باشد. به علاوه آن که کتاب با ارائه بنیان‌های نظری کافی، می‌تواند منبعی مناسب برای آشنایی با نظریات این حوزه و نحوه به کارگیری آنها در بررسی مسائل باشد. نکته حائز اهمیت دیگر درباره این کتاب این امر است که در پایان هر فصل سه بخش جذاب وجود دارد. بخش تفکر انتقادی با طرح سوالاتی جذاب، مخاطب را به تفکر هرچه بیشتر در برخی مسائل و رویدادها وامی‌دارد. بخش ارتباطات وبی نیز به معرفی پایگاه‌های اینترنتی مرتبط با موضوع فصل می‌پردازد که می‌تواند داده‌ها و اطلاعات مناسبی در اختیار افراد قرار دهد و بخش بسیار جذاب توصیه‌های فیلمی، فیلم‌های مرتبط با موضوع هر فصل را معرفی می‌کند و سعی بر آن دارد که مساله را به صورت عینی‌تر در برابر چشمان مخاطب قرار دهد.
هورست، چارلز ای (۱۳۹۶)، نابرابری اجتماعی، انواع، علل و پیامدها، ترجمه علی شکوری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- نویسنده معرفی کتاب: سعید هراسانی