نویسنده کتاب: علی‌اوسط اکبری
فقر اغلب هم علت و هم معلول نقض حقوق بشر است و تمامی حقوق بشر از جمله حق بیان، رای دادن و نیز حق غذا، کار، مراقبت بهداشتی و مسکن برای فقرا از اهمیت برخوردار است زیرا تهیدستی و محرومیت با تبعیض، دسترسی نابرابر به منابع و فرصت‌ها و لکه‌های ننگ اجتماعی و فرهنگی درهم تنیده‌اند.
نگرش جامع حقوق بشری رویکردی است در مقابل درک نادرست و اوهامی که فقرا را احاطه کرده است و تلاش دارد تا راه‌های مستدام و معقول خروج از فقر را پیدا کند. با در نظر داشتن تعهدات روشن دولت‌ها در صیانت از جمعیت خود علیه فقر، این رویکرد بر مسئولیت دولت در مسیر ایجاد محیطی که بهزیستی عمومی پدید آورد، تاکید می‌ورزد. همچنین فقرا را توانمند می‌سازد تا با شکل‌دهی به سیاست‌ها، برای تحقق بخشیدن به حقوق‌شان و جست و جوی چاره‌ای موثر هنگامی که سوءاستفاده‌ای به وقوع می‌پیوندد، کمک‌کننده باشند.
بنیادهای حقوقی قوی برای اینگونه رویکرد وجود دارد. تمامی دولت‌ها حداقل یکی از معاهدات بین المللی هفت گانه اصلی حقوق بشری را به تصویب رسانده‌اند و ۸۰ درصد به چهار معاهده یا بیشتر ملحق شده‌اند. فراتر از ان، جامعه جهانی به عضویت اهداف توسعه هزاره درآمده که آرمان‌های مستحک برای تلاش‌های مشترک بین‌المللی به منظور مبارزه با فقر و نادیده انگاشته شدن در نظر گرفته است. در اجلاس جهانی ۲۰۰۵ این تعهدات دوباره تکرار شد.
فقر قوام بخش نفی حقوق بشر و حرمت انسانی است. بنابراین با رویکردی مبتنی بر حقوق بشر، آزادی ها و استحقاق‌های اساسی مورد نیاز در یک سطح زندگی شایسته باید مورد حمایت قانوی قرار داشته باشد. در این کتاب نیز نویسنده باتوجه به این مسئله، اسناد بین المللی حقوق بشر را مورد بازنگری قرار داده است.
نویسنده، موضوع فقر از دیدگاه حقوق بشر را در دو بخش کلیات و ارتباط متقابل فقر و حقوق بشر نوشته است. هر بخش نیز دارای دو فصل است.
در فصل اول از بخش یک، مفهوم و انواع فقر توضیح داده شده است. در این بخش، تعارف متنوعی از فقر، شاخص‌های وقوع فقر، چیستی و نحوه سنجش خط فقر، چگونگی پیدایش و بقایای فقر ارائه شده است. همچنین به شکل فقر در میان زنان و مردان کارگر، زنان سرپرست خانوار، کارگران مهاجر، کودکان، سالمندان، معلولان و از کار افتادگان و اقلیت‌های قومی اشاره شده است. در انتهای درباره فقر مطلق و فقر نسبی، فقر اولیه، فقر ثانویه، فقر قابلیتی و تفاوت‌هایشان توضیحاتی ارائه شده است. سپس در فصل دوم از بخش یک، تبیین مفهوم فقر از دیدگاه حقوق بشر و رویکرد حق محور به فقر موشکافی شده است.
در فصل اول از بخش دوم نقش فقر در اجرای حقوق بشر و سپس اقدامات سازمان‌های بین المللی در زمینه رفع فقر توضیح داده شده است و راه حل‌هایی برای محو فقر در جامعه بین المللی ارائه شده است. در این فصل فقر زمینه‌ای برای نقض حقوق بشر معرفی می‌شود چون آن می‌تواند تهدیدی علیه امنیت بین الملل باشد. این تهدید می‌تواند از طریق تهدیدهای مستقیم و غیرمستقیم، جرائم سازمان یافته بین المللی، جرائم سازمان یافته فراملی، بیماری‌های عفونی و مسری و حتی جنگ‌های داخلی رخ دهد. نویسنده اقدامات کمیسیون حقوق بشر، شورای حقوق بشر، بانک جهانی، یونیسف، صندوق بین المللی پول و اقدامات کمیسیون توسعه پایدار در حوزه‌های کشاورزی، بیان‌زدایی و … را برای رفع فقر توضیح داده است.
در انتها نویسنده در نتیجه‌گیری خود به شش راهکار برای نجات افراد خانواده‌های کم درآمد و فقیر پرداخته است: ۱-اتخاذ استانداردی خود کفا جهت یافتن راهی برای ریشه کنی فقر در خانواده‌ها و سنجش برنامه‌های موفقی که گیرندگان تسهیلات را روانه بازار کار می‌کند.
۲-انتخاب بخش‌های موفق شغلی با حقوق بالا و حداقل خطرپذیری برای استفاده در پیشرفت و برنامه‌ریزی تحصیلی، اشتغال، برنامه‌های کارآموزی و ارائه مشاوره‌ی شغلی.
۳- ادغام سوادآموزی و مهارت‌های پایه‌ای با مهارت‌های حرفه‌ای و برنماه‌های حمایت از خانواده برای بالا بردن بهره وری و موفقیت در سرمایه گذاری های آموزش بزرگسالان.
۴- افزایش دسترسی زنان کم درآمد به کارآموزی غیرسنتی و اشتغال.
۵- تربیت کارآموز و حمایت از توسعه بنگاه‌های کوچک
۶- حمایت از افراد کارآفرین و دادن تسهیلات برای توسعه سرمایه در خانواده‌های کم درآمد.
*اکبری، علی‌اوسط (۱۳۹۵) حقوق بشر و فقر، تهران: مسیر دانشگاه.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی