نابرابری و کرونا
نابرابری درآمدی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر سلامت افراد است. افراد، رفاه خود را در مقایسه با متوسط رفاه جامعه خود می‌سنجند و زمانی‌که در مقایسه با دیگر افراد دسترسی کمتری به منابع داشته باشند، احساس محرومیت نسبی می‌کنند. این مسئله تأثیر زیادی بر نگرش، رفتارها و فضای روانی افراد می‌گذارد و آن‌ها را در معرض استرس و تنش‌های روانی و رفتارهای پرخطر قرار می‌دهد که سهم زیادی در بروز انواع بیماری‌ها دارد. مطالعات نشان می‌دهد نابرابری درآمد، بر رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد، جرم و حتی بیماری‌های جسمی اثرات قابل‌توجهی دارد. نتایج مطالعات در این زمینه حاکی از اثرگذاری معنی‌دار و عمیق نابرابری بر سلامت عمومی است. نابرابری درآمد با نابرابری در آموزش، شیوع بیماری، دسترسی به آب آشامیدنی، امکانات بهداشتی و تغذیه همراه می‌شود و از همین رو، سلامت عمومی را تهدید خواهد کرد. لذا سیاست‌گذاری‌های حوزه‌ی سلامت بدون توجه به رفاه و وضعیت اقتصادی- اجتماعی افراد، کارآمد نخواهد بود.
از سوی دیگر، بسیاری از تفاوت‌ها در سلامتی افراد، به خصوصیات زیستی آن‌ها بستگی دارد. تفاوت در سلامتی پیر و جوان، مرد و زن و غیره، تحت تأثیر طبیعت زیستی آن‌هاست. به‌عنوان مثال، افراد مسن‌تر بیشتر در معرض بیماری هستند؛ اما هیچ‌کدام از این تفاوت‌ها غیرعادلانه محسوب نمی‌شود. ولی بسیاری از تفاوت‌های افراد که بر سطح سلامت آن‌ها اثرگذار است، حاصل توزیع نابرابر منابع و فرصت‌ها است. برای مثال، تفاوت در دسترسی به درآمد، آموزش، بهداشت و سلامت و شغل پایدار، اغلب خارج از خواست و اراده افراد است و حاصل ساختارهای نابرابر.
سیاست‌گذاری بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته در جهت کاهش ارتباط خصوصیات اقتصادی- اجتماعی افراد با سلامت آن‌هاست که به‌عنوان یکی از شاخص‌های عدالت در بخش سلامت محسوب می‌شود. در حال حاضر متأسفانه عدالت در بخش سلامت ارتباط وثیق و معناداری با توزیع درآمد و فقر دارد. در مباحث اقتصاد سلامت، یکی از حیطه‌های ناعدالتی در بخش سلامت، تحلیل‌های آستانه‌ای است. منظور از تحلیل‌های آستانه‌ای سهم پرداخت مستقیم از جیب افراد برای مخارج بهداشتی و درمانی است. در هر جامعه‌ای که پرداخت‌های مستقیم از جیب خانوارها برای درمان خود بیشتر باشد، ناکارایی و بی‌عدالتی در نظام سلامت آن جامعه بیشتر است؛ بنابراین نابرابری درآمد نه‌تنها بر سلامت عمومی جامعه تأثیر منفی دارد بلکه موجب ناکارایی و گسترش بی‌عدالتی در بخش سلامت می‌شود. وقتی پرداخت‌های مستقیم از جیب خانوارها افزایش یابد و هزینه‌های بخش خصوصی سلامت بیشتر شود، نابرابری درآمد بر سلامت افراد مضاعف می‌گردد.
در سیاست‌گذاری برای مواجهه احتمالی با ویروس کرونا، اگر به تفاوت‌های اقتصادی- اجتماعی توجه نشود، ابتلا به کرونا عامداً به‌سوی گروه‌های کم‌درآمد و فرودستان هدایت می‌شود. توزیع نابرابر امکانات بهداشتی و موکول کردن دسترسی به حداقل‌هایی مثل دستکش و ماسک و مواد بهداشتی به جیب افراد، گروه‌های نابرخوردار را در برابر تنها یک انتخاب قرار می‌دهد و آن صرف‌نظر کردن از این مخارج به سود تأمین نیازهای اساسی در سفره خانوار است. نتیجه چنین سیاستی، واگذاری و رها کردن فقرا در برابر طوفان مهیبی است که آن‌ها مسئولیتی در ایجاد آن نداشته‌اند.
***
در هفته‌ای که گذشت، اخبار زیر جلب توجه می‌کند:
- نماینده زاهدان گفت: بیشترین بی‌شناسنامه‌ها در بلوچستان مرکزی و جنوب ساکن هستند. تقریباً بیش از۴۰ درصد جمعیت زاهدان یعنی در حدود۳۵۰ هزار نفر در مناطقی زندگی می‌کنند که متأسفانه آمار بروز آسیب‌های اجتماعی بالاست.
- به نقل از روزنامه ایران، پس از انقلاب، ۶۶۰ مرکز شبه خانواده با هدف حفظ کودکان بدسرپرست از گرفتاری در دام آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری تأسیس شد تا شرایط رشد صحیح اجتماعی، عاطفی و فرهنگی این کودکان فراهم شود.
- نائب رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی، گفت: در حال حاضر، سه میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد که این آمار نسبت به ۱۰ سال گذشته، ۵۸ درصد افزایش داشته است.
- به گزارش ایلنا، سیروان سیفی، کولبر جوان ۳۱ ساله حین کولبری، از ارتفاعات تته سقوط کرد و به دلیل شدت جراحات، جان باخته است.
- نمایندگان کارگران معتقدند رسیدن به عدد ۴ میلیون و۹۴۰ هزار تومان برای سبد معیشت در شورای عالی کار، می‌تواند به عنوان برگ برنده‌ای برای کارگران در میزان افزایش حقوق در نظر گرفته شود.
- صندوق بازنشستگی کشوری با هدف کمک به معیشت بازنشستگان زیر پوشش خود، طرح ارائه تسهیلات اعتباری رفاهی به ارزش یک میلیون و۲۰۰ هزار تومان را از طریق کارت حقوقی بازنشستگان کشوری، اجرا می‌کند.
- براساس برآوردها و آماری که از سوی انجمن دفاع از حقوق کودک اعلام شده، حدود ۴ هزار کودک زباله‌گرد در تهران فعال است.
- به گزارش روزنامه اعتماد، روز ششم اسفندماهِ سال جاری آماری مبنی بر افزایش قیمت هر مترمربع مسکن در پایتخت منتشر شد. براساس این آمار، قیمت مسکن با ۸/۳ درصد افزایش به ۱۴ میلیون و ۴۰۵ هزار تومان رسید.
- به گزارش روزنامه شرق، در نهادهای تحقیقاتی مانند مجمع جهانی اقتصاد، بودجه‌نویسی ایران در مؤلفه فرآیند بودجه‌نویسی در شفافیت نمره ۹/۵ از ۱۰۰ را گرفته است.
- یک نماینده مجلس درباره طرح «تشدید مجازات عدم شفافیت صورت‌های مالی»، گفت: از این پس، آستان قدس رضوی، کمیته امداد امام خمینی، ستاد اجرایی فرمان امام، صداوسیما و سایر نهادهای دیگر، موظف به ارائه صورت مالی هستند.
- بزرگ‌ترین معضلی که امروزه تصدی همزمان مشاغل اداری ایجاد کرده، عدم ورود نیروهای جدید و کارآمد به این حوزه است. این ماجرا حلقه بسته سیاست‌گذاری و مدیریتی را در کشور ایجاد می‌کند.
- به گزارش روزنامه شرق، قاچاق سیگار در کشور، گردش مالی بیش از یک میلیارد دلاری را داراست.
- روز گذشته رئیس پلیس پایتخت از کشف بیش از یک میلیون عدد ماسک احتکارشده و غیربهداشتی در پایتخت خبر داد. همچنین سازمان تعزیرات حکومتی نیز از پلمب ۱۸ داروخانه به دلیل گران‌فروشی ماسک در کشور خبر داد.
- حدود ۶٩۴ هزار فقره چک به ارزشی حدود ١١٢ هـزار میلیارد ریال در دی ماه ١٣٩٨ در کل کشور برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۹/۳ درصد و ۷/۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
- رئیس سازمان دیده‌بان شفافیت با بیانیه‌ای سرگشاده، خطاب به نمایندگان اصول‌گرای مجلس یازدهم تأکید کرده است در جهت مبارزه و پیشگیری از بروز فسادهای احتمالی، با امضای تعهدنامه شفافیت به پویش مجلس ضد فساد ملحق شوند.
- سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی از کشف ۵/۳ میلیون ماسک در تهران خبر داد و گفت: علاوه‌براین، پنج میلیون ماسک هم پلیس کشف کرده که پرونده آن هنوز به تعزیرات ارجاع نشده است.