نویسنده کتاب: فضلالله آشوری
نویسنده در این کتاب تلاش دارد تا وضعیت کشورهای فقیر و محروم و خصوصیات و ویژگیهای آنان را با ارائه آمار و اطلاعات بررسی کند تا خوانندگان را با عمق فاجعه در کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه آشنا کند. به عقیده نویسنده مسئله فقر و محرومیت در چنین کشورهایی حاد است و رشد تعداد فقرا پا به پای رشد جمعیت پیش میرود و نه تنها هیچ پیشرفتی در کاهش فقر نداشته اند بلکه نظامهای مسلط جهانی با تحمیل جنگهای محلی و بحرانی کردن شرایط جهان مانع فقرزدایی و رفع محرومیت ملتهای فقیر شدهاند.
این کتاب با نگرش ضد استکباری، روند سیاستهای مخرب دنیای استکباری در کشورهای فقیر و محروم را که نتیجه آن گرسنگی و سوءتغذیه، سنگینی بار بدیهیها، عدم توسعه صنعت و فن آوری و بحرانهای دست و پا گیر بوده است، بررسی و تحلیل میکند. این کتاب در ۱۰ فصل به رشته تحریر درآمده است.
فصل اول به تشریح پدیده فقر و محرومیت در جهان میپردازد و نمونههای مستندی از چپاول ثروتها در قرنهای ۱۸ و ۱۹ و استعمارگریها انگلیس را بیان میکند. درباره نحوه غارت استعمارگران به انقلاب صنعتی ارجاع داده است که از این بازه تاریخی، کشورهای عقب مانده شکل گرفتند و نهایتا مثالهای کتاب به نحوه استعمارها در جنگ جهانی دوم بر میگردد.
فصل دوم کتاب تحت عنوان «گرسنگی و سوءتغذیه» نظریههایی را تشریح میکند که نقش استعمار و شرکتهای چند ملیتی در گرسنگی ملتها بی چون و چرا است زیرا کشورهای مستکبر مانع پیشرفت در کشاورزی و تقسیم عادلانه غذا در جهان هستند. مثال مورد ارجاع نویسنده نیز گرسنگی در آفریقا است.
فصل سوم تحت عنوان «بحران بدهیهای جهان سوم» به وامهایی اشاره دارد که غرب به کشورهای دیگر میدهد و آنها به غرب مقروض می شوند. این وامها از سوی سازمانهایی همچون صندوق بین المللی پول و بانک جهانی به کشورها داده میشود و منجر به وابستگی اقتصادی و اجتماعی کشورها به این کمکها میشود اما راه بیرون رفت از این وضعیت تنها اتکا به ثروتهای طبیعی و نیروی کار است.
فصل چهارم با عنوان «آهنگ ضعیف صنعت» به وضعیت راههای ارتقای صنعت مثل انتقال معکوس صنعت میپردازد اما به پدیده فرار مغزها و آثار آن به خصوص در کشورهای درحال توسعه و سودسرشار آن برای کشورهای غربی میپردازد.
فصل پنجم درباره روابط تجاری کشورهای فقیر و غنی است. در این فصل تاریخچهای از تجارت جهانی توضیح داده شده است و سپس وضعیت نابرابر تجارت تشریح میشود. چنانکه شکاف بین کشورهای پیشرفته و ممالک عقب مانده بخاطر این شرایط استثماری بیش از پیش شده است.
فصل ششم درباره تاریخچه حرکت کشورهای عقب مانده به سمت همکاری و اتحاد است. از جمله این همکاریهای متقابل تشکیلات اسکاپ و سازمان همکاریهای اقتصادی اکو است.
فصل هفتم به تشریح سیطره شرکتهای چند ملیتی در جهان سوم میپردازد که چگونه به فقر در کشورها منجر می شود. در این فصل علاوه بر بیان تاریخچهای از شرکتهای چند ملیتی و آثار تخریبی آنان، چند شرکت بزرگ را نام میبرد و مثالهایی از آفریقا زده میشود.
فصل هشتم درباره معضل رشد جمعیت در کشورهای فقیر است. در این فصل به اتکای آمار و ارقام رشد جمعیت در کشورها، اثرات منفی رشد جمعیت مثل تخریب منابع طبیعی را بیان می کند.
فصل نهم درباره بهداشت نامناسب و آمار مربوط آن است زیرا آن یکی از ویژگیهای کشورهای فقیر محسوب میشود. فصل دهم وضعیت آموزش و پرورش، بیسوادی عمومی و پایین بودن فرهنگ همگانی به اتکای آمارهای جهانی مرور شده است.
آشوری، فضلالله (۱۳۷۶) تراژدی فقر و محرومیت جهانی، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی