نویسنده کتاب: گونجان
این کتاب به بررسی فقر از دیدگاه فرهنگی، خصوصیات فقر در مناطق شهری و طبقه بندی آن، شرایط سرپناه در منطقه آسیا و اقیانوسیه و به زندگی در زاغه نشینی می‌پردازد و سه طرح پیشنهادی توسعه مسکن را ارزیابی می‌کند. سپس از نقش سازنده، اصول و دستاوردهای تعاونی‌های مسکن سخن می‌گوید و اهمیت مسکن را از لحاظ اجتماعی، اقتصادی مورد تحلیل قرار می‌دهد. آنگاه به نقش مشارکتی زاغه نشینان و فقیران شهری در تعاونی‌های چند منظوره شهری می‌پردازد و در خاتمه یک طرح عملیاتی پیشنهادی را همراه با راهنمای طرح قوانین فرعی تشکل تعاونی شهری چندمنظوره ارائه می‌کند. براین اساس کتاب در هفت فصل تدوین شده است.
فصل اول به توضیح چیستی و اهمیت فقر شهری پرداخته است. از خصوصیات رایج مستمندان شهری می‌توان به تراکم بالای جمعیت در مناطق مسکونی شهری، دسترسی ناکافی به اراضی توسعه یافته و فضای مسکونی، قیمت رو به رشد زمین، مسکن و ملک، اجاره‌های بالا، کمبود آب و امکانات بهداشتی و زندگی نامطلوب در زاغه‌ها و خرابه‌ها اشاره کرد. چنانکه، چرخه خطرناک فقر در مناطق شهری و در بخش‌های غیررسمی آن متمرکز و فعال است.
فصل دوم نمایی از فقر در آسیا و اقیانوسیه را نشان می‌دهد که چه طور با رشد اقتصادی و رشد سه برابری جمعیت شهری، فقر همچنان مهم‌ترین چالش این منطقه محسوب می‌شود. سپس سه جنبه فقر یعنی فقر پول، فقر دسترسی و فقر قدرت مرور شده است.
فصل سوم تحت عنوان «وضعیت سرپناه در منطقه آسیا و اقیانوسیه» به توصیف سرپناه مناسب می‌پردازد. در این باره نوشته شده است که سرپناه مناسب به معنای فضای پوشیده مناسب، امنیت، مالکیت مطمئن، استحکام و پایداری ساختمان، نور مناسب، گرما، تهویه مناسب و خدمات اولیه مثل آب، فاضلاب و امکانات جمع آوری زباله، کیفیت مناسب محیطی، عوامل مرتبط با سلامتی، مکان مناسب و نزدیکی به تسهیلات اولیه و محل اشتغال است که باید با قیمتی معقول، قابل حصول باشد. کیفیت خانه هر فرد یکی از بهترین شاخص‌های استاندار زندگی و جایگاه وی در جامعه است. پس از توصیف وضعیت سرپناه در آسیا، اقدامات توسعه‌ی سرپناه توضیح داده است که شامل: ۱- طرح زمین و خدمات: به طرحی اشاره دارد که دولت به افراد کم درآمد، سند مالکیت قطعه زمین، آب و خیابان و امکانات بهداشتی را می‌دهد که این طرح در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی در تقریبا ۱۰۰ کشور اجرا شد. ۲- طرح بهسازی سکونت‌گاه: دراین طرح خیابان، پیاده رو، سیستم فاضلاب، آب آشامیدنی و دیگر امکانات اجتماعی چون مدرسه و مراکز بهداشتی برای مناطق حاشیه‌نشینی و زاغه‌نشینی فراهم می شود. ۳- طرح توسعه فزاینده: در این طرح خانواده‌ها ترغیب می‌شوند که زندگی‌شان را سازماندهی کنند، وجوه لازم را جمع آوری و به تدریج به ایجاد زیرساخت‌ها بپردازند. ساخت و ساز زمانی آغاز می‌شود که گروه، درصد مشخصی از وجه مالی مورد نیاز را جمع آوری کرده باشد.
فصل چهارم درباره تعاونی‌های مسکن است که در واقع تلاش مشارکتی از راه سازوکار تعاونی‌ها راه حل مناسبی برای مشکلات سرپناه فقیران شهری است که دولت به تنهایی نمی‌تواند آن را حل کند زیرا افراد با تشکیل تعاونی می‌توانند به زمین، پشتوانه مالی و دیگر منابع برای ساخت و ساز برسند. اصول و ارزش‌های تعاون شامل خودیاری، مسئولیت فردی، دموکراسی، برابری، انصاف، همبستگی، صداقت، شفافیت، مسئولیت اجتماعی و اهمیت به دیگران است. تعاونی‌های مسکن با خانه‌سازی برای فقیران شهری هدف دوگانه‌ای را تحقق می‌بخشد، آنان با مشارکت دادن افراد در فرایند ساختمان‌سازی، از طرفی با کمبود خانه مبارزه می‌کنند و از طرف دیگر برای افراد فرصت‌های شغلی را ایجاد می‌کند.
فصل پنجم راه‌های تسهیل تعاونی‌های مسکن را بیان می‌کند به خصوص تعاونی‌هایی که از اقشار ضعیف و یا زاغه‌نشینان هستند زیرا آنان قادر به تامین منابع برای ساخت مسکن نیستند. این تعاونی‌ها باید با سازوکارهایی شامل: کمک بلاعوض به مجتمع‌های مسکونی، تامین زمین ارزان از سوی دولت، طرح‌های تامین مالی مثل وام، در اختیار گذاشتن فناوری‌های جدید و روش‌های مقرون به صرفه خانه سازی، تسهیل قوانین شرکت‌های تعاونی برای کارآمدی بیشتر حمایت شوند.
فصل ششم و فصل هفتم به برنامه اجرایی پیشنهادی و ساز و کار اجرایی تعاونی‌ها اختصاص دارد و سپس دستورالعمل تدوین اساسنامه برای تعاونی شهری چند منظوره پیشنهاد شده است.
گونجان(۱۳۸۸) توسعه سرپناه از طریق تعاونی‌ها: راهبردی جهت کاهش فقر و بهبود زاغه‌نشینی در منطقه آسیا و اقیانوسیه، ترجمه فرزانه هراتیان، تهران: دامون.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی