نویسنده کتاب: سی.کی، پراهالاد
این کتاب در ماه اگوست ۲۰۰۴ به بازار آمده و به موضوع جهانی ریشه‌کنی فقر می‌پردازد، کسانی که درآمد روزانه کمتر از ۲ دلار دارند و در قعر هرم اقتصادی جهان قرار گرفته‌اند. پراهالاد که خود به عنوان متخصص برنامه‌ریزی راهبردی و ارزش افزوده شرکت‌های چند ملیتی کار می‌کند و جزو ۱۰ متفکر برتر جهان در مسائل مدیریت و کسب و کار است، این کتاب را در پاسخ به مسئله خودش که ما چه کاری برای فقیرترین افراد در سراسر جهان می‌توانیم انجام دهیم، نوشته است.
نگارنده کتاب تجربیات موفقی که باعث تحولات اساسی در جوامع کشورهای فقیر شده و معضل اجتماعی را رفع کرده است اشاره دارد که ریشه این اقدامات سرمایه‌های اجتماعی است. سرمایه اجتماعی بیانگر درجه همبستگی اجتماعی در جامعه است. این سرمایه ناشی از فرایندهایی است که میان مردم برای تشکیل شبکه‌های اجتماعی، هنجارها و اعتماد اجتماعی، تسهیل و همکاری برای کسب منفعت متقابل صورت می‌گیرد.
کتاب اصلی شامل سه بخش است اما در ترجمه فارسی، بخش سوم آن که ویدئوهایی از داستان‌های مصرف کنندگان قعر جامعه و مدیران شرکت‌ها است و بالغ بر ۱۰۰ ساعت فیلم است، ترجمه و ضمیمه کتاب نشده است.
بخش اول تحت عنوان «ثروت در جامعه قهر هرم» شامل شش فصل است که در آن چارچوبی برای کاهش فقر پیشنهاد می‌شود. این راهکار در پی همکاری فعال بخش خصوصی در مسائل جامعه قعر هرم تعریف شده است که یک رابطه سودآور برنده- برنده را به دنبال دارد. تمرکز این همکاری بر ماهیت تغییراتی است که تمامی طرف‌های مؤثر شامل شرکت‌های بزرگ، سازمان‌های غیردولتی، آژانس‌های دولتی و خود جامعه فقرا باید بپذیرند تا این فرایند تکمیل شود. در این تفکر چهار میلیارد فقیر می‌توانند موتور محرک دوره‌ی جدیدی از تجارت جهانی و کامیابی باشند. خدمت به مصرف‌کنندگان جامعه قعر هرم، نیازمند نوآوری در فناوری، تولیدات، خدمات و الگوهای تجاری است. از آن مهمتر، این اقدام نیازمند کار مشترک شرکت‌های بزرگ با سازمان‌های اجتماعی و دولت‌های محلی است. توسعه بازار در جامعه قعر هرم، هم چنین باعث به وجود آمدن میلیون‌ها کارآفرین جدید در سطوح مختلف، از زنان به عنوان کارگران توزیع کننده کالا گرفته تا کارآفرینان در شرکت‌های کوچک در سطح دهکده‌ها می‌شود. این شرکت‌های کوچک، بخشی از اکوسیستم مبتنی بر بازار محسوب می‌شوند که به نوآوری‌های هدایت شده و سازمان‌یافته نیازمندند.
بخش دوم کتاب با عنوان «ممارست‌های خلاق در جامعه قعر هرم» در پنج قسمت به تشریح ۱۲ مورد عملی که در گستردهٔ وسیعی از داد و ستدها اتفاق افتاده است، می‌پردازد که در آنها جامعه قعر هرم، بازاری فعال بوده و سودآوری قابل توجهی داشته است. داستانی از نوآوری‌های موفقیت‌آمیز در جامعه قعر هرم بیان می‌شود که در برگیرندهٔ گسترهٔ وسیعی از صنایع، از خرده‌فروشی، بهداشت و خدمات مالی گرفته تا داد و ستدهای کشاورزی و دولتی است و در کشورهای پرو، برزیل، نیکاراگوئه، مکزیک و هندوستان صورت پذیرفته و شامل تعداد زیادی از نهادهای کاری که با یکدیگر کار کرده‌اند نیز می‌شود.
شرکت‌های جهانی، شرکت‌های بزرگ داخلی و سازمان‌های غیردولتی همگی شروع‌کنندگان این حرکت معرفی شده‌اند. این داستان‌ها و مثال‌های این بخش نمایانگر فرصت‌های نوآوری در جامعه قعر هرم بوده و به مکان، صنعت و نوع خاصی از داد و ستد محدود نمی‌شود.
شرکت‌ها و نهادها جملگی با انگیزه‌ای مشابه عمل می‌‌کردند: می‌خواستند تا چهره فقر را با ترکیبی از فناوری‌های پیشرفته، شرکت‌های خصوصی، راه‌حل‌های اقتصاد بازار و دخالت سازمان‌های چند ملیتی تغییر دهند. آنها در واقع درصدد حل مسائل واقعی هستند. مصرف‌کنندگان جامعه قعر هرم محصولات و خدمات را با قیمت‌های مناسب دریافت می‌کنند؛ ولی علاوه بر آن و مهمتر ازآن، از احترام و رفتار منصفانه نیز برخودار می‌شوند. ایجاد محرکی کارآفرین در جامعه قعر هرم، احتمالاً بیشترین مشارکتی است که بخش خصوصی در این ارتباط خواهد داشت.
داستان‌های نوآوری به سه هدف نوشته شده‌اند: اول اینکه خواننده اطلاعات کافی به دست آورد تا قادر به ارزیابی چگونگی نوآوری‌ها در جامعه قعر هرم باشد. دوم اینکه نشان داده شده است که باز کردن قفل ظرفیت‌های بازار جامعه قعر هرم فقط نیازمند چشم‌انداز، مدیریت و دیدگاه و گرایش جدیدی است. در نهایت اینکه ظرفیت این فرصت بسیار زیاد است و هر یک از نواوری ها می تواند به یک فرصت جهانی منجر شود.
تمام موارد از موفقیت‌های شرکت‌هایی که برای جامعه قعر هرم کار می‌کنند نماینگر واقعیت این بازار و میزان بزرگی آن دارد. بازاری که باید با ایجاد ظرفیت مصرف، فعال شود و در اغلب موارد این ظرفیت با کاهش قیما، افزایش کیفیت تولیدات و دسترسی به اعتبار به وجود می آید که این موارد نیز در این بخش توضیح داده شده است.
پراهالاد، سی.کی(۱۳۸۴) ثروت در جامعه قعر هرم: ریشه‌کنی فقر از طریق کارآفرینی و سودآوری، مترجم: سعید مهدی‌زاده و شرکت مدیریت هیربدان، تهران: مهر کاویان.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی