نویسنده کتاب: مهدی نصرت آبادی
کودکان در هر جامعه‌ای جزو سرمایه‌های اساسی و آینده‌سازان آن جامعه محسوب می‌شوند که تأمین سلامت و رفاه این گروه آسیب‌‌پذیر، یکی از اهداف نظام رفاه اجتماعی هر کشوری به شمار می‌آید. فقر کودک از موضوعاتی است که در محافل مختلف اعم از دانشگاهی و سیاست‌گذاری طی دهه‌های اخیر توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است. سابقا فقر کودک تنها از زاویه کاستی درآمدی خانوارها بررسی می‌گردید، اما در واقع کودکان به واسطه سن، جنسیت و وابستگی‌شان به بزرگسالان نیازهای مختلفی دارند که در بسیاری موارد رویکرد درآمدی نمی‌تواند تمام وجود این نیازها و قابلیت‌های لازم برای رشد و تکامل کودک را برآورده سازد. این کتاب بدنبال چنین رویکردی نشان می‌دهد کودکان فقر را در شرایطی آسیب‌رسان به رشد جسمی، روانی، عاطفی و روحی‌شان تجربه می‌کنند و بنابراین تعریف فقر در کودکان فراتر از مفهوم‌پردازی‌های سنتی مانند درآمد پایین خانواده است و توجه به فقر کودک با دیدگاهی چند بعدی می‌تواند دیدی جامع از محرومیت‌های کودک بدست دهد.
کتاب فقر چند بعدی کودک در هشت فصل تنظیم گردیده است. فصل اول کتاب تحت عنوان«مفاهیم بنیادین فقر خانوار و اندازه‌گیری آن» به معرفی مفاهیم بنیادین فقر خانوار می‌پردازد و خواننده با مفاهیم فقر مطلق و نسبی، شاخص‌های فقر خانوار و اندازه‌گیری آن‌ها آشنا می‌شود. نویسنده در این فصل پس از بررسی تعاریفِ رویکردهای گوناگون از فقر، فقر مطلق و فقر نسبی، اصول موضوعه شاخص‌های فقر همچون اصل گمنامی، اصل همگن بودن جمعیت، اصل موضوعه یکنوایی، اصل حساسیت توزیعی و… را معرفی و بررسی می‌کند.
در فصل دوم تحت عنوان «رویکردهای مختلف به فقر و شاخص‌های چند بعدی» انواع رویکردهای مختلف به فقر همچون رویکرد رفاه‌گرایی، رویکرد نیازهای اساسی، رویکرد قابلیتی مرور می‌شود. در این فصل هم‌چنین به شاخص‌های فقر چند بعدی همچون سلامت، آموزش، استانداردهای زندگی اشاره شده و مروری بر به کارگیری رویکردهای چند بعدی فقر در کشورهای مختلف صورت می‌گیرد.
در فصل سوم تحت عنوان «فقر کودک و رویکردهای چند بعدی آن» به طور مشخص فقر کودک از زوایایی متعدد مورد بررسی قرار می‌گیرد و مهم‌ترین رویکردهای مطرح شده در این زمینه معرفی می‌گردند. از جمله رویکردهای چند بعدی به فقر کودک که در این کتاب معرفی و مورد بررسی قرار می‌گیرند، می‌توان به رویکردهای کوراک، رویکرد محرومیت بریستول (محرومیت از نیازهای اساسی) و رویکرد پروژه Young lives اشاره کرد.
در فصل چهارم تحت عنوان «تعیین‌کننده‌های اصلی فقر کودک» با نگاهی به فقر کودک بر اساس کنوانسیون حقوق کودک، مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های این فقر تعیین و مورد بررسی قرار می‌گیرند. مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده فقر کودک که در این فصل مورد تحلیل قرار می‌گیرند، عبارتند از درآمد (هزینه خانوار)، آموزش، مسکن، تغذیه و فقر غذایی و سلامت.
نویسنده در فصل پنجم با عنوان «بهزیستی کودک: تعاریف، ابعاد و اندازه‌گیری» در ابتدا تعریفی از مفهوم بهزیستی ارائه می‌دهد و با ایجاد تمایز میان ابعاد عینی و ذهنی این مفهوم پرتویی بر پیچیدگی‌های اندازه‌گیری آن می‌اندازد. به طور خلاصه عوامل تکامل کودک (قد، وزن، تغذیه)، سلامت، رفاه، اقتصاد به عنوان سنجه‌های عینی بهزیستی و بهزیستی عاطفی، رضایت و شادمانی و بهزیستی روان‌شناختی به عنوان شاخص‌های ذهنی بهزیستی معرفی می‌شوند.
در فصل ششم بر اساس رویکرد معرفی شده یونیسف (MODA) مراحل اندازه‌گیری فقر چند بعدی کودک و شیوه ارائه نتایج در این رویکرد معرفی می‌شوند. متدولوژی این رویکرد فقر کودک را در قالب برآورده نشدن حقوق مشخص شده در کنوانسیون حقوق کودک تعیین می‌کند و از سنجش سطح خانوار به سطح سنجش کودک حرکت می‌کند. این رویکرد بر دسترسی به کالاها و خدمات مختلف و نیز رهایی از خشونت و سوء استفاده تمرکز دارد.
فصل هفتم تحت عنوان «فقر چند بعدی کودک در ایران» مروری بر مطالعات و برنامه‌های انجام شده در این حوزه دارد. متأخرترین پیمایش‌های کشوری که در سطح تحلیل استانی و به تفکیک مناطق شهری/روستایی و جنسیت شاخص هایی را در زمینه سلامت و رفاه کودکان جمع‌‌آوری نموده‌اند، نشان می‌دهند کودکان در ایران از ابعاد مختلفی دچار فقر می‌باشند و شکاف‌هایی بین استان‌های کشور و مناطق شهری و روستایی وجود دارد. این پیمایش نشان می‌دهد استان سیستان و بلوچستان در شاخص بهره‌مندی از منابع بهینه آب آشامیدنی (مربوط به حیطه بقا) و در شاخص میزان خالص حضور در آموزش ابتدایی بدترین وضعیت را در کشور دارد.
در نهایت در فصل پایانی و هشتم سیاست‌‌های حفاظت اجتماعی خانوارها در زمینه فقر چند بعدی کودک معرفی شده و پیشنهادهایی برای کاهش فقر کودک در ایران ارائه می‌گردد. موارد حمایتی که یونیسف در رویکرد خود مطرح کرده است، عبارت است از: انتقالات اجتماعی (کمک‌های نقدی و غیر نقدی)، دسترسی به خدمات، حمایت اجتماعی و خانوادگی، اصلاحات قانونی.
نصرت‌آبادی، مهدی(۱۳۹۵) فقر چند بعدی کودک: مقدمه‌ای بر مبانی نظری شاخص‌ها و اندازه‌گیری، تهران: جامعه‌شناسان.
- نویسنده معرفی کتاب: زهره نجفی