نویسندگان کتاب: دیوید مورلی، هرمیون لاول
وضعیت دردناک و اسفبار کودکان در کشورهای در حال توسعه لزوم توجه به سلامت کودک در این کشورها را پر اهمیت میسازد. نقش توسعۀ اقتصادی و اجتماعی در ارتقای سلامت کودکان، بدون شک از اهمیت خاصی برخوردار است و اتخاذ سیاستهای بهداشتی و درمانی مناسب در این امر میتواند نقش تعیینکنندهای داشته باشد. این کتاب که در سال ۱۹۸۶ به مناسبت چهلمین سالگرد تأسیس یونیسف به رشتۀ تحریر درآمده است، مقایسه مصوری است بین وضعیت تغذیه و بهداشت کودکان در کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعهیافته. نویسندگان در مقدمه از تأثیر تصاویر و اشکال در مطرح ساختن سوالات مختلف و شناسایی مشکلات و دوام تصاویر در اذهان سخن میگویند.
کتاب در پنج فصل تدوین شده است که محتویات هر فصل در چند نمودار، جدول و کاریکاتور نشان داده شده است.
فصل نخست تحت عنوان « دنیای کودکان ما» به کلیاتی دربارۀ منابع غذایی موجود در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، احتیاجات کودکان در جهان و علت احتیاج والدین فقیر به کودکان پرداخته میشود. بنا به آماری که نویسندگان ارائه میدهند، کشورهای در حال توسعه با وجود دارا بودن بیش از ۷۵ درصد جمعیت جهان، تنها ۱۷ درصد از درآمد سرانه جهان را به به خود اختصاص دادهاند. در حالی که در کشورهای شمال بیش از ۸۰ درصد کسانی که متولد میشوند به سن بازنشستگی میرسند، در کشورهای جنوب این نسبت تنها ۲۵ درصد است و نیمی از مرگومیرها در این کشورها مربوط به کودکان است. اختلاف عظیمی بین ساختار جمعیت در کشورهای توسعهیافته و کشورهای در حال توسعه وجود دارد. کشورهای در حال توسعه بیش از دو برابر کشورهای توسعهیافته کودک دارند (کودکان نیمی از جمعیت کشورهای در حال توسعه را تشکیل میدهند). نویسندگان این آمار را در نسبت با این موضوع قرار میدهند که در کشورهای توسعهیافته کودکان نیازمند صرف مخارجی از سوی والدین خود هستند، در حالی که در کشورهای در حال توسعه به کودکان به عنوان بخش مهمی از نیروی کار و منبع درآمد نگاه میشود.
در فصل دوم تحت عنوان «بیماریهای دوران کودکی در کشورهای کمتر توسعهیافته» به فراوانی و علل بیماری در شمال و جنوب، تأثیر فقر و ثروت در توقعات بهداشتی، بهداشت در دوران بارداری، فاصلهگذاری مناسب بین موالید و رشد بیشاز حد سریع جمعیت پرداخته شده است. در این فصل همچنین مباحثی مربوط به سلامت زنان و خانواده مطرح میشود و افزایش فاصله میان بارداریهای متوالی یک زن و سقط جنین به عنوان راهکارهایی که میتواند به سلامت مادر و بهبود وضعیت جسمی کودکان متولد شده کمک کند، پیشنهاد میشود.
در فصل سوم تحت عنوان «فرصت برای بهبود خدمات بهداشتی» به مسائلی در خصوص شیوۀ تخصیص منابع و هزینهها در حوزۀ بهداشت و درمان در کشورهای در حال توسعه پرداخته میشود. نویسندگان با ارائه آمارها و نمودارهایی از مشکلات بهداشتی مردم در کشورهای در حال توسعه نشان میدهند صرف هزینه و سرمایهگذاری در مراقبتهای بهداشتی اولیه و عمومی نسبت به سرمایهگذاری در بیمارستانهای تخصصی و خدمات درمانی تخصصی در اولویت قرار دارد و با توجه به گستردگی جمعیتی که به خدمات نوع اول نیاز دارند، سرمایهگذاری در این حوزه از اهمیت جدی برخوردار است.
در فصل چهارم تحت عنوان «نقش دگرگونکنندۀ کارکنان بهداشتی» از راهکارها و پیشنهاداتی سخن گفته میشود که میتواند به کارمندان حوزۀ بهداشت و درمان در بهبود وضعیت بهداشت جامعه یاری برساند. ارتباط مؤثر پزشک و کادر درمانی میتواند تأثیر بسزایی در بهبود وضعیت بهداشت در جامعه داشته باشد. به این منظور نویسندگان پیشنهاد میکنند که کادرهای بهداشتی به جای صرف درمان و تجویز دارو به بیماران، نحوۀ مراقبت از خود را به آنان آموزش دهند. در این راستا نویسندگان استفاده از کارمندان بهداشتی نیمهوقت یا کادر کمکی که از اهالی خود جامعۀ هدف انتخاب شده و ارتباط نزدیک و مستمری با افراد محلی دارد، پیشنهاد میکنند.
در فصل پایانی و پنجم تحت عنوان « جایگاه بعدی کودکان کجاست؟» به مبرمترین وظایفی که در حوزه بهداشت و سلامت کودکان باید در اولویت قرار گیرند، اشاره میشود. در این فصل اسهال و فلج اطفال به عنوان شایعترین و کشندهترین بیماریها در میان کودکان کشورهای در حال توسعه معرفی شده و راهکارهای مفصلی جهت مقابله با این بیماریها ارائه میشود. از دیگر اقداماتی که در این فصل بر آنها تأکید میشود، میتوان به تغذیه کودک با شیر مادر، اندازهگیری رشد کودکان، انتخاب غذای مناسب برای رشد بهینۀ ذهنی و جسمی کودک اشاره کرد.
مورلی، دیوید؛ لاول، هرمیون(۱۳۷۱) نام من امروز است: بحثی مصور پیرامون سلامت کودک، اجتماع و فقر در کشورهای کمتر توسعهیافته، مترجم سعید پارسینیا، تهران: انتشارات اطلاعات.
- نویسنده معرفی کتاب: زهره نجفی