مترجم کتاب: منوچهر امیری
کتاب درام آسیایی درباره بزرگترین معضل آسیای جنوبی و کشورهای توسعهنیافته این سامان سخن میگوید. کتاب بهتفصیل از نارساییها، فقر، فقدان فرهنگ، سیاست غلط، توسعه بیبرنامه و برنامه بیتوسعه، اقتصاد ابتدایی، نابسامانیهای اجتماعی، فقدان تکنولوژی و درنتیجه پایین بودن سطح زندگی، عدم کارآیی کشاورزی، نقش اختلافات و تنشهای استعماری در دامن زدن به اختلافات مذهبی، رکود اجتماعی، فساد سیاسی، عدم مدیریت، فقدان انضباط، اقتصاد صادراتی تکمحصولی، جنگ و ویرانیهای ناشی از آن و … سخن میگوید.
گونار میردال، نتیجه مطالعات خود را در قالب کتابی سهجلدی با عنوان «درام آسیایی: جستاری درباره فقر ملل» در دو هزار و ۲۸۴ صفحه، مشتمل بر آمارهای فراوان منتشر کرد که کتاب حاضر، تلخیصی در یک مجلد از آن اثر سه جلدی است. او در پژوهش گسترده خود کشورهای سریلانکا، برمه، تایلند، مالزی، اندونزی، فیلیپین، لائوس، کامبوج، ویتنام و پاکستان را مطالعه کرد. البته بخش اعظم مطالعات او به هند پس از استقلال اختصاص دارد. بررسی موانع اساسی توسعه اقتصادی آسیای شرقی که «ریشه در ناکارایی، انعطافناپذیری و نابرابری نهادها، نگرشها و انگیزشهای دایر» در کشورهای این منطقه دارد، خط اصلی کتاب میردال است. او با اشاره به این موانع، امکان استفاده از مدلهای برازنده برای جهان غرب در توضیح چرایی وضعیت کشورهای آسیای جنوبی را نقد کرده و عنوان میکند این مدلها «بخش مهمی از شرایط خاص کشورهای آسیای جنوبی را که عوامل اصلی توسعهنیافتگی آنهاست، در فرآیند انتزاع حذف کردهاند». یکی از مباحث اصلی این مطالعه آن است که محیط نهادی کشورهای جنوب آسیا بهشدت با جهان غرب تفاوت دارد؛ بهنحویکه نمیتوان منفرد از واقعیات اجتماعی، رسوم، سطح زندگی و فرهنگ این کشورها، با واقعیات اقتصادی آنها مواجه شد.
کتاب پیشِ رو مشتمل بر ۵ بخش و ۲۷ فصل است. در بخش اول، منطقه موردمطالعه یعنی آسیای جنوبی، مبانی ارزشی و ارزشگذاریها مورد تأمل واکاوی قرار میگیرد. این تحقیق از نظر حدود مراجعه، تمام منطقه آسیای جنوبی را دربرمیگیرد و میکوشد تا مقایسههایی بر مبنای تجزیهوتحلیل مابین کشورهای آسیای جنوبی بهعمل آورد. در خصوص مبانی ارزشی نیز میردال اذعان میکند که کوشیده تا به مسائل آسیای جنوبی از دیدگاه مصالح، آرمانها، هنجارها و هدفهای مربوط و مهم در خود این کشورها بنگرد و ازاینرو، مصالح کشورهای بیگانه را تا آنجا که به مبانی ارزشی ارتباط دارد، یکسره کنار نهاده است.
در بخش دوم میردال کوشیده تا برخی حقایق اقتصادی، جمعیت و توسعه منابع طبیعی، محصول ملی و ساخت اقتصادی، سطح زندگی و میزان نابرابری و بازرگانی خارجی و جریان سرمایه را در کشورهای موردمطالعه از نظر بگذراند. نویسنده همچنین در این فصل کوشیده تا مهمترین اختلافهای «شرایط اولیه» توسعه اقتصادی میان کشورهای آسیای جنوبی و کشورهای مغربزمین را بهتفصیل بیان کند.
عنوان بخش سوم، «جهان سوم برنامهریزی» است که در آن مقولاتی از قبیل گسترش و تأثیر ایدئولوژی برنامهریزی(نقش دولت در برنامهریزی و توسعه جوامع)، برابری(جز اصلی ایدئولوژی برنامهریزی و نقش جنبشهای آزادیبخش در تکوین آن) و دموکراسی در کشورهای آسیایی جنوبی، سوسیالیسم در این کشورها بهویژه در هند و برمه و اندونزی، برنامهریزی دموکراتیک، نظارت اجرایی بر بخش خصوصی و درنهایت، فساد، علل و نتایج آن از نظر گذرانده شده است.
در بخش چهارم با عنوان «استفاده از نیروی کار»، میردال کوشیده تا بر مقولاتی چون مسئله بیکاری و کمکاری در کشورهای آسیای جنوبی(حداقل استفاده از نیروی کار در این کشورها)، استفاده از نیروی کار در کشاورزی سنتی(بهعنوان منبعی برای تولید درآمد برای بخش اعظمی از مردم)، سیاست کشاورزی، استفاده از نیروی کار در خارج از کشاورزی سنتی، مسئله صنعتی شدن، دفاع از صنایعدستی و صنایع کوچک و بالاخره، مسئله جمعیت(اطلاعات آماری و ثبتاحوال) و نقش آن در این میان، پرتوافکنی کند.
در بخش پنجم و پایانی، مسائلی از قبیل سرمایهگذاری انسانی، مسئله بهداشت(میزان بیماری، مرگومیر و …) در دوران استعمار و پسازآن، آموزشوپرورش(مسئله سواد، مؤسسات عالی آموزشی، تعلیمات عمومی و …)، نوسوادی و آموزش سالمندان(کمّی گرایی و عدم توجه به کیفیت آموزش سالمندان)، و کلیت نظام آموزشی(علیالخصوص تغییرات پدید آمده در آن پس از استعمار و شروع دوران استقلال)، مورد مداقه قرار میگیرد. در این فصل، همچنین به بررسی کیفیت زندگی مردم این کشورها از خلال توجه عمده به دو مقوله بهداشت و آموزش، پرداخته میشود.
میردال، گونار(۱۳۶۶). درام آسیایی؛ پژوهشی درباره فقر ملتها. ترجمه منوچهر امیری. چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
- نویسنده معرفی کتاب: فاطمه نصیری