نویسنده کتاب: کریستوفر م. ادماندز
این کتاب دربرگیرنده بعضی از گزارشهای عرضه شده در نخستین مجمع جهانی فقر و به ویژه مشارکت فشردهای است که از سوی اقتصاددانان و دیگر متخصصان امور اجتماعی به عمل آمده است. این بررسیها در واقع اقتصاد فقر در آسیا و حوزه اقیانوس آرام را مورد تحلیل قرار میدهند و به شناسایی تجربی پدیده فقر در منطقه میپردازند. این گزارشهای روشهای ویژهای را ارائه میدهند که در جهت بهبود ادراک خواننده از مختصات و علل فقر میتواند کاربرد داشته باشد. این کتاب در واقع مجموع مقالاتی است از ۲۰ نویسنده و پژوهشگر حوزه فقر که در چهار بخش کلی و ۱۵ فصل گردهم آورده شده است. چکیدهای از چهار موضوع اصلی که در این کتاب مورد بحث قرار گرفتهاند را میتوان به شرح زیر بیان کرد.
در بخش نخست تحت عنوان «اقتصاد کلان، جهانروایی و رشد فقرمحور» به مسائل کلان اقتصادی عمده در زمینه کاهش فقر در آسیا پرداخته میشود. این بخش که شامل مقالاتی از کاشیک باسو، گراهام پایت، اریک ثوربک و کاترین پاتیلو است، به این موضوع اختصاص دارد که نگرشهای جاری به مسئله فقر، این واقعیت را چگونه تفهیم میکنند. این مؤلفان بر این نظرند که نوعی تجدید نظر در نگرشهای رایج برای اولویت بخشیدن به فقرزدایی ضرورتی اساسی دارد و باید تکیه بر اندازهگیری فقر مطلق را کنار گذاشت و به جای آن تعریف جدیدی بر اساس فقر نسبی به میان آورد. در این بخش مباحثی در زمینه سیاستگذاری کلان مطرح میشود و به پیوندهای موجود بین سیاستهای کلان اقتصادی و کاهش فقر پرداخته میشود و نتیجهگیریهای تجربی از آنها به عمل میآید. نتیجهگیریها نشان میدهند سیاستهای معطوف به بهبود اساسی آموزش و پرورش و بهداشت عمومی تدابیر مؤثری برای تحکیم رشد منصفانه است.
در بخش دوم تحت عنوان «آماج قرار دادن بخشهای شهری یا صنعتی» بر محور اهمیت مداخلههای ضدفقر در بخشهای معینی از شهرها یا صنایع کشورهای آسیایی تمرکز میشود. یکی از زمینههای بسیار جدید بحث و گفتگو مربوط میشود به نقش نوآوری تکنولوژیک، به ویژه توسعه و کاربرد تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات- در توسعه و فقرزدایی کشورهای آسیایی. این بخش شامل سه فصل است که در اولی نقش نوآوری تکنولوژیک در فرآیند رشد از زاویه صادرات فرآوردههای صنعتی در آسیا مورد بررسی قرار میگیرد و نشان داده میشود رقابتپذیری صنایع جدید در اقتصادهای موفقیتآمیز آسیایی به رشد و توسعه امکانات اشتغال در صنایع مهارتطلب کمک کردهاست. در فصل دوم نفش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و توسعه آن در کاهش فقر آسیای جنوبی مورد توجه قرار میگیرد و نتیجه میشود توسعه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات فرصتهای ارزشمندی را برای کاستن از شدت فقر به وجود میآورد. فصل سوم از این بخش بیشتر بر مؤسسههای متوسط و کوچک به عنوان راهگشای رشد فقرستیز تأکید میکند.
بخش سوم و فصلهای مرتبط با آن به سنجش تعین مختصات فقر کشورهای آسیا و حاشیه اقیانوس آرام اختصاص دارد. مسئله تبادل بین تعیین خط فقر و خطهای فقر به منظور ایجاد مبنایی برای مقایسه تأثیرات فقر در مناطق جغرافیایی یا در زمانها مختلف از سوی دیگر مورد بررسی قرار میگیرند. در این بخش رهیافتهای معمول در زمینه سنجش بینالمللی فقر مورد بررسی قرار میگیرد و سیمای فقر در فیلیپین نیز با استفاده از رهیافتهای گوناگون ترسیم میشود.
بخش چهارم به بررسیهای کشوری درباره فقر و روندهای فقر در بعضی کشورهای منتخب آسیا و حوزه اقیانوس آرام اختصاص مییابد. در این فصلها نشان داده میشود که وضعیت اجتماعی فقیران طی دهههای گذشته چه تحولاتی داشته است و در ضمن بسیاری از موضوعهای نظری و روششناختی که در فصلهای پیشین مورد بحث و بررسی قرار گرفتند، در تحلیل موردی این کشورها مورد استفاده قرار میگیرند. در فصلهایی از این بخش سیاستهای اجرایی مشخص مطرح خواهند شد و به عنوان مثال اقداماتی که در توسعه کشاورزی فیلیپین برای کاهش فقر به کار گرفته شد، مورد ارزیابی قرار میگیرند. استراتژیهای فقرزدایی در کشورهایی نظیر سریلانکا و پاکستان نیز در این بخش به صورت موردی بررسی میشوند.
مواد و مصالح گردآوری شده در این کتاب حاکی از آن است که تحقیقات اقتصادی سالم و دقیق عامل بسیار مؤثری در بهبود ادراک کلی از فقر در منطقه ایست که تقریبا دو سوم از کل فقرای جهان کنونی را در خود جای داده است.
ادماندز، کریستوفر م. (۱۳۸۴) مبارزه با فقر در آسیا؛ مباحث تازهای در زمینه رشد، آماجبندی و سنجش، مترجم ناصر موفقیان، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
- نویسنده معرفی کتاب: زهره نجفی