مولف کتاب: سازمان بهزیستی کشور
مجموعه مقالات «دومین سمینار فقر و فقرزدایی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی» توسط سازمان بهزیستی کشور منتشر شده است. این مجموعه مربوط به سمینار سال ۱۳۶۹ است. سیمنار اول در آبان ۱۳۶۸ منحصر به موضوع فقر و فقرزدایی و با تأکید بر مفهوم چیستی و ابعاد فقر بوده است. ضرورت توجه به خط فقر عمده موضوع طرحشده در درس گروهی اول بود. مجموعه مقالات دومین سمینار فقر و فقرزدایی تأکید عمده خود را بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی فقر گذاشته است.
سخنرانیهای ارائه شده در کتاب را میتوان حول سه محور تقسیمبندی کرد. دستهای از سخنرانیها به نقش مباحث فرهنگی اجتماعی بر فقر و فقرزدایی میپردازد. دستهای دیگر از مقالات (به صورت محدودتر) به تأثیر فقر بر فرهنگ و ابعاد اجتماعی میپردازد و موضوع «فقر فرهنگی» را مطرح میکنند. در نهایت بخشی از مقالات که به نظر میآید فارغ از دستور کار سمینار (ابعاد فرهنگی اجتماعی) ارائه شدهاند. نکته قابل ملاحظه آنکه کتاب متن پیاده شده سخنرانی مشارکتکنندگان در سمینار بوده و مقالات مکتوب آنان را شامل نمیشود.
نگاه کلی به مقالات نشان میدهد برگزارکنندگان این سمینار به دنبال تلفیقی از نگاه اسلامی به موضوع فقر و همچنین نظریه فرهنگ فقر اسکار لوئیس بودهاند. این نگاه تلفیقی از یک طرف به تأثیر مباحث فرهنگی در شکلگیری فقر و همچنین راهبردی برای فقرزدایی خود را نشان میدهد و از طرف دیگر با گستردهتر کردن ابعاد فقر به معنی «فقر فرهنگی-اجتماعی» بروز مییابد.
مقالاتی که به تأثیر مباحث فرهنگی اجتماعی بر فقر میپردازد شامل عناوینی چون «نقش اعتقادات و باورهای مذهبی در مقابله با فقر»، «آثار احساس فقر و نقششان و منزلت و ولایت در فقر و فقرزدایی»، «تأثیر ارزشهای فرهنگی اجتماعی در فقر و فقرزدایی»، «شبکه فقر در ارتباط با توسعه و تعلیم و تربیت» و «نقش خانواده در فقر و فقرزدایی» است.
در دسته دوم (فقر فرهنگی- اجتماعی) مقالاتی همچون «نقش نهادها و سازمانهای اجتماعی در فقر و فقرزدایی فرهنگی، اجتماعی»، «نقش تبلیغات و رسانههای جمعی در روابط اجتماعی از بعد فقر و غنای فرهنگی» و «برقراری عدالت اجتماعی در مقابله با فقر فرهنگی، اجتماعی» ارائه شده است.
در نهایت دسته سوم مقالات به موضوعاتی همچون «تئوری سازی درزمینهٔ فقر با توجه به شرایط ایران»، «فقرزدایی در مناسبات توسعهنیافتگی»، «شبکه فقر در ارتباط با علم و تکنولوژی» و «روششناسی پژوهش فقر و کاربردهای آن در ایران» پرداخته شده است. برای مثال مقاله فقرزدایی در مناسبات توسعهنیافتگی به صورت مفصلی به تشریح نظریه مرکز پیرامون میپردازد.
سازمان بهزیستی کشور (۱۳۷۵)، دومین سمینار فقر و فقرزدایی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، تهران: ستاد برگزاری سمینار فقر و فقرزدایی.
- نویسنده معرفی کتاب: سعید هراسانی