نویسندگان کتاب: محمدتقی رضویان، پرویز آقایی
جهانی شدن به یکپارچه‌سازی ابعاد اقتصادی، فن شناختی، اجتماعی و سیاسی اقتصادهای کل جهان باز می‌گردد و مواردی مثل گسترش پیوندهای جهانی، سازمان‌دهی زندگی اجتماعی در مقیاس جهانی، رشد هوشیاری جهانی و تحکیم جامعه جهانی را شامل می‌شود.
در میان متفکران اینکه جهانی شدن فرایند سودمندی است و یا منجر به فقر و نابرابری میان کشورها و درون کشورها می‌شود، هنوز اتفاق نظری وجود ندارد. تحقیقاتی نشان داده است که در میان کشورهای در حال توسعه، با وجود جهانی شدن و افزایش درآمد در تمام طبقات، نابرابری‌ها افزایش یافته است اما از سوی دیگر بانک جهانی در گزارشی عنوان می‌کند که فقرا از رشد اقتصادی منفعت می‌برند.
این کتاب با بهره گرفتن از مفاهیم جهانی شدن، تأثیر این فرایند را روی شهرها و کلان‌شهرهای تهران و استانبول مطالعه کرده است زیرا فرآیند جهانی شدن تأثیر چشم‌گیری بر ساختار فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی شهرها به مثابه نیروی محرکه توسعه اقتصادی- اجتماعی می‌گذارد. سرازیر شدن سرمایه به شهرها و روستا نیز پیامدهایی همچون عدم تعادل در توسعه مناطق دارد و نابرابری‌های اجتماعی را تشدید می‌کند که این روندی برخلاف توسعه پایدار است. چنانکه از چالش‌های پیش روی کلان‌شهرها در این حیطه، افزایش فقر در شهرها، دسترسی ناکافی به مسکن و خدمات اصلی شهری، گسترش زاغه‌نشینی و مسکن‌های غیرقانونی، سیستم حمل و نقل ناکافی، بیگانگی شهروندان، رقابت شغلی و اقتصادی نابرابر، ویرانی محیط‌زیست، تراکم جمعیت و بحران‌های اجتماعی از جمله مواد مخدر و … است.
فصل اول درباره کلیاتی از مفهوم جهانی شدن است. در این فصل علاوه بر تعاریف و تاریخچه جهانی شدن، سه بعد جهانی شدن یعنی جهان شدن اقتصاد، جهانی شدن فرهنگ و جهانی شدن سیاست تعریف شده است و در انتهای شاخص‌های آن مرور شده است.
فصل دوم به جهانی شدن و ارتباط آن با شهرها اختصاص دارد، چنانکه هر سه بعد جهانی شدن در شهرها بیان شده است. در انتهای این فصل سه دیدگاه درباره جهانی شدن تهران عنوان شده است. نظریه سیاه چاله‌های جهانی جان رنه شورت، دیدگاه غیررقابتی بودن کلان‌شهر تهران در اقتصاد جهانی نایجل هریس و نقد دکتر مظفر صرافی به دیدگاه نایجل هریس بیان شده است.
فصل سوم درباره فقر شهری و تأثیرات جهانی شدن است که در آن به تعریف فقر و فقر شهری و نحوه اندازه‌گیری و سنجش آن پرداخته شده است. همچنین در انتهای فصل رهیافت‌های تأثیر جهانی شدن بر فقر مرور شده است.
فصل چهارم به بررسی تطبیقی کلان‌شهرهای تهران و استانبول می‌پردازد. بر این اساس ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ایران و ترکیه مثل ویژگی‌های جغرافیایی، شاخص‌های فلاکت و رتبه آن‌ها در جهانی شدن، تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه، نرخ تورم و نرخ بیکاری و… در قالب جداول و آمار ارقام ارائه شده است.
فصل پنجم تحلیلی بر شاخص‌هایی جهانی شدن و فقر شهری در تهران و استانبول است. در این بررسی مقایسه‌های تطبیقی در میزان جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، در حجم تجارت بین‌الملل، در جذب شرکت‌های خارجی و فراملیتی، در توسعه گردشگری، در سرعت و ضریب نفوذ اینترنت و در مناسبات فراملی و بین‌المللی، صورت گرفته است. همچنین در این مطالعه، شاخص‌های فقر شهری یعنی بیکاری، تورم، ضریب جینی و اسکان رسمی و حاشیه‌نشینی در دو کلان‌شهر تهران و استانبول بررسی شده است.
فصل ششم، نویسنده پیشنهاد‌ها و راهکارهایی برای کاهش آثار منفی جهانی شدن و بهره‌گیری از فرصت‌های آن برای تهران به منظور ادغام و رقابت بیشتر تهران در فرایند جهانی شدن و راه‌های کاهش فقر شهری در تهران ارائه داده است.
رضویان، محمدتقی؛ آقایی، پرویز (۱۳۹۴) جهانی شدن و فقر شهری بررسی تطبیقی کلان‌شهرهای تهران و استانبول، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی