تهیه‌کننده کتاب: سازمان ملل متحد. برنامه اسکان بشر
راهنمای سریع برای سیاستگذاران یک مجموعه هفت جلدی است که حاصل گردهمایی گروهی از متخصصان پیرامون موضوع ظرفیت‌سازی برای فقرای شهری است. این گردهمایی در جولای ۲۰۰۵ توسط کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه در تایلند برگزار شده است. این کتاب ۳۴ صفحه‌ای، جلد چهارم از این مجموعه تحت عنوان «مسکن فقرا در شهرهای آسیایی؛ تخلیه: گزینه‌های ممکن به جای تخریب بزرگ مقیاس اجتماعات فقیر شهری» است.
ناشر این مجموعه شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری وابسته به وزارت راه و شهرسازی است که مسئول پیگیری و تسهیل برنامه‌ها و اقدامات بازآفرینی شهرهای کشور است و چهار هدف عمده کاهش فقر شهری؛ ارتقای تاب‌آوری؛ ارتقای هویت و منزلت اجتماعی و حافظت از ارزش‌ها؛ و تحقق حکمروایی محلی دارد و بر این اساس این کتاب را منتشر کرده است. هدف از این کتاب، کمک به ظرفیت‌سازی در میان مسئولان حکومت‌های ملی و محلی و سیاستگذاران برای ارتقای آگاهی در موضوعات مسکن اقشار کم‌درآمد است.
در توضیح اولیه این کتاب نوشته شده است: با وجود دهه‌ها تلاش برای جلوگیری از تخلیه شهرها و حاشیه‌نشین‌ها، تخلیهی اجباری خانوارها و اجتماعات فقیر در شهرهای آسیا رو به افزایش است و این پدیده به جابه‌جایی، تهیدستی و عدم توانمندی میلیون‌ها منجر می‌گردد. در صورتی که اکثریت قریب به اتفاق این تخلیه‌ها غیرضروری هستند. دلایل این تخلیه‌ها متفاوت است اما زمینه‌ی اصلی مرتبط‌کننده‌ی آنان با یکدیگر، ایفای نقش روزافزون نیروهای بازار در تعیین چگونگی استفاده از زمین شهری است.
این کتاب در چهار محور تنظیم و تدوین شده است. محور اول درباره شرایط و وضعیت تخلیه‌های اجباری در شهرهای آسیایی است. همچنین درباره نیازها و اولویت‌های مردم فقیر نوشته است.
محور دوم این کتاب راهنما نگاهی دارد به دلایل گوناگون تخلیه‌ها و تأثیر آن‌ها بر زندگی، معاش و انتخاب‌های مسکن فقرای شهری. کتاب درباره تأثیر تخلیه بر فقیرتر شدن فقرا می‌نویسد: تخلیه‌های اجباری، فقرا را از مرکز شهر به سمت نواحی حاشیه‌ای فاقد خدمات و دور از محل کارشان می‌رانند. بارهای اضافی هزینه‌های زمانی و رفت‌وآمد را به فقرا تحمیل می‌کنند و این اشتغال والدین در بیرون از منزل یا سکونتگاه خود را دشوار می‌سازد. تخلیه، فقرا را از مؤسسات بهداشتی و درمانی و تحصیل کودکان دور می‌کند و… . همچنین در این کتاب تمایز میان انواع مختلف تخلیه‌ها مورد بحث قرار گرفته است و بستر قانونی تخلیهی اجباری در تعهدنامه‌های بین‌المللی حقوق بشر و مسکن بررسی شده است.
محور سوم این کتاب به بررسی چندین گزینه‌ی عملی، ماندگار و تکرارپذیر جایگزین تخلیهی اجباری پرداخته است که توسط دولت‌ها، گروه‌های اجتماعی و نهادهای حمایتی در کشورهای آسیایی در دست آزمون، اصلاح و افزایش است. سه پیشنهاد برای جایگزین تخلیه در این کتاب شامل مالکیت مطمئن و ارتقاء در محل؛ به اشتراک‌گذاری زمین؛ و اسکان مجدد است. تقریباً در همه این نمونه‌ها، اجتماعات فقیر در فرایند جستجوی راه‌حل‌های پایدار برای مشکلات زمین و مسکن ارزان قیمت در شهر، شرکای اصلی و خلاق به حساب می‌آیند.
در نهایت محور چهارم به مثابه یک جعبه‌ای پر از ابزار و راهنما است که راهکارهایی را برای کمک به دولت‌ها و سیاستگذاران در جهت پیش‌بینی روندهای رسمی بهتر برای کاهش میزان تخلیهی اجباری ارائه داده است.
سازمان ملل متحد. برنامه اسکان بشر (۱۳۹۶) راهنمای عمل سریع برای سیاستگذاران: مسکن فقرا در شهرهای آسیایی، مترجم کیانوش ذاکر حقیقی، رعنا تقدسی،تهران: سازمان عمران و بهسازی شهری.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی