شناسایی عوامل موثر بر تامین مالی خرد مقاومتیآذر ۱۶, ۱۳۹۸

تا دهه هشتاد تصور عمومی در مورد تامین نیازهای مالی فقرا در قالب تحلیل شکست بازار شکل گرفته و توصیه سیاستی، دخالت مستقیم دولت برای ارائه اعتبار به فقرا به ویژه در نقاط روستایی و در قالب بانک‌های توسعه روستایی بود. اما بررسی‌ها نشان از عملکرد ضعیف این برنامه‌ها چه به لحاظ مالی و چه به لحاظ اصابت گروه هدف داشت.به نحوی که این دخالت‌ها به شکست دولت در مقابل شکست بازار مشهور شده است. در این میان نمونه‌های موفق اعتبارات خرد نظیر گرامین بانک، بانک راکیات اندونزی، بانکوسول و با استفاده از مبانی فلسفی متفاوت با بانکداری متعارف و ابتکاراتی که داشتند، توانستند این نیاز را به روشی مناسب پاسخ گویند و بر مشکلات وام‌دهی به فقرا غلبه نمایند. در تحقیق حاضر به دنبال یافتن عوامل موثر بر تامین مالی خرد مقاومتی در ایران می باشیم. به این منظور با مطالعات تحقیقات داخلی و خارجی، ابعاد، مولفه ها و شاخص های تامین مالی خرد استخراج گردید و به کمک پرسشنامه دلفی به معرض نظر نخبگان قرار داده شد.پرسشنامه مذکور شامل ۳ بعد (مالی، فقهی-حقوقی و اجرایی) می باشد. که بعد مالی به ۳ بخش تجهیر، تخصیص و ماهیت نهادهای تامین مالی خرد تقسیم گردیده است. در بخش تجهیز سپرده ها شامل سپرده های قـرض‌الحـسنه، هبه، وکالت خاص-گروهی و سپرده مسدودی (پس‌انداز) می باشند. در بخش تخصیص، تسهیلات به دو دسته عمده تسهیلات مصرفی و تسهیلات تولیدی تقسیم شده اند؛ تسهیلات مصرفی خود به تسهیلات مصرفی عادی و تسهیلات مصرفی اضطراری تقسیم شده اند. در بخش ماهیت بنگاه ها نتایج حاکی از تقسیم بنگاه های فعال در بازار تامین مالی خرد به دو دسته عمده بانک ها و موسسات مالی می باشد؛ که بانک ها به دو دسته بانک های تجاری و هلدینگ های مالی با شاخه تامین مالی خرد و موسسات به دو دسته انتفاعی و غیرانتفاعی تقسیم می گردند. بعد فقهی-حقوقی به دو بخش ارکان قراردادها و قوانین و مقررات تقسیم شده است. در بخش ارکان قراردادها نتایج حاکی از تاکید بر استفاده از مسئولیت مشترک به عنوان وثیقه می باشد و نیز استفاده از روش وام‌دهی ترکیبی گروهی انفرادی نسبت به روش انفرادی قویا مورد تاکید قرار گرفته است. در بعد اجرایی، سامانه های الکترونیکی، بسترسازی و تفکیک گزارش دهی بر اساس نوع تسهیلات و نوع عقود مورد استفاده مورد توجه بوده است.