شناخت پیچیدگی روابطی که اکنون بر زندگی شهری و فضای شـهرها حاکم است، از نخستین وظایفی است که در تدوین برنامههای توسعه باید به آن توجه کرد. یکی از چالشهای مهم شهر جوانرود، فقر و پیامدهای حاصل از آن است که باعث آسیبهای اجتماعی و اقتصادی خانوادهها شده است. این وضعیت در بین مناطق مختلف شهری بهویژه مناطق فقیرنشین بیشتر است. این مطالعه با هدف «بررسی تأثیر فقر بر وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شهروندان فقیر شهر جوانرود» انجام گرفت.
چارچوب نظری تحقیق، تلفیقی از نظریات جامعهشناختی چرخه یا تله فقر، فقر قابلیتی و فقر مشارکتی بود. روش تحقیق، کمی بوده است. جامعه موردمطالعه کلیه مناطق فقیرنشین شهر جوانرود، شامل «باباجانی، قرگه، گرگهچال و سنجابی» بودند و ۳۷۶ نفر با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای پرسشنامه محقق ساخته تکمیل کردهاند. یافتههای تحقیق نشان داد شهروندان مناطق فقیرنشین شهر جوانرود به لحاظ تحصیلی، شغلی، درآمدی، مهارت شغلی و وضعیت ازدواج با مشکلاتی روبهرو هستند که باعث شده در تله فقر گرفتار شوند. کمتر از ۲۰ درصد از پاسخگویان در خانه ماشین لباسشویی، کامپیوتر، کتابخانه شخصی و مبلمان خانه داشتهاند. مشارکت اجتماعی و سیاسی آنها پایین بود و برحسب ویژگیهای فردی و اجتماعی پاسخگویان متفاوت بوده است. بین ۲۰ تا ۴۰ درصد پاسخگویان در خانواده خود حداقل با یکی از آسیبهای اجتماعی درگیر بودهاند. بیشترین آسیبها شامل کودک کار، ترک تحصیل، خشونت خانگی و نزاع و درگیری با دیگران بوده است.
تحلیل رگرسیون نشان داد که فقر بر مشارکت اجتماعی ۳/۰، بر مشارکت سیاسی ۴/۰ و بر آسیبهای اجتماعی خشونت خانگی، سابقه زندان، ترک تحصیل و کودک خیابانی ۷/۰ و بر آسیبهای اجتماعی طلاق، اعتیاد، فرار از خانه و نزاع و درگیری ۱۹/۰ درصد تأثیر گذاشته است. از این حیث باید گفت که فقر بیشترین تأثیر را بر آسیبهای اجتماعی و کمترین تأثیر را بر مشارکت اجتماعی داشته است. میتوان نتیجه گرفت که فقر موجود در بین فقرای موردمطالعه، فقری قابلیتی و ساختاری است که این فقر در دسترسی به امکانات معیشتی پایدار خود را جلوه میکند. دسترسی پایین به امکانات و لوازمخانگی، مسکن نامناسب و وجود آسیبهای اجتماعی نسبتاً زیاد، نشان میدهد که تله فقر اجازه نمیدهد این افراد مشارکت اجتماعی و سیاسی مطلوبی داشته باشند، زیرا درگیری در کنشهای اجتماعی و سیاسی را امری بیهوده و فاقد اثربخشی در وضع موجود خود میبینند.
- رضائی، امید. ۱۳۹۹٫ «بررسی تأثیر فقر بر وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شهروندان فقیر شهر جوانرود». استاد راهنما:وکیل احمدی. دانشگاه رازی، دانشکده علوم اجتماعی و تربیتی.