خرید خدمات آموزشی؛ تداوم دگردیسی مدرسه به بنگاه اقتصادی
خرید خدمات آموزشی یکی دیگر از طرح‌های دگردیسی مدرسه به بنگاه اقتصادی[۱] است که طی ۴، ۵ سال اخیر از سوی دولت اجرا می‌شود. براساس این طرح، آموزش‌وپرورش چند سازوکار را به‌کار می‌گیرد که رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: ۱. واگذاری مدرسۀ دولتی با دانش‌آموزان آن به بخش خصوصی و پرداخت هزینه در ازای هر دانش‌آموز معادل یک‌سوم تا یک‌چهارم هزینه‌های مدارس دولتی، ۲. به‌کارگیری معلم بدون رابطۀ استخدامی با حقوقی معادل یک‌چهارم معلم رسمی بدون هرگونه بیمه، سنوات، و مزایای دیگر، ۳. منتقل‌کردن بخشی از دانش‌آموزان مدرسۀ دولتی به مدرسۀ خصوصیِ دارای صندلی خالی با پرداخت هزینۀ سرانۀ معادل یک‌سوم تا یک‌چهارم مدرسۀ دولتی. مهم‌ترین هدف چنین طرحی ادارۀ ارزان‌تر آموزش‌وپرورش است؛ نکته‌ای که رئیس‌جمهور در روز ارائۀ لایحۀ بودجه به مجلس صریحاً اعلام کرد.
در حاشیۀ همایش «کودکی، توسعه، و سیاست‌گذاری اجتماعی» که به همت انجمن حمایت از حقوق کودکان در کتابخانۀ ملی برگزار شد، یکی از خیّرین مدرسه‌ساز می‌گفت: در سال جاری ۳ پروژه در استان سیستان‌وبلوچستان در دست اجرا داریم که یکی از پروژه‌ها اخیراً خاتمه یافته اما آموزش‌وپرورش می‌گوید امکان تأمین معلم برای مدرسه را ندارد و بنا دارند از طریق خرید خدمات آموزشی، مدرسه را به بخش خصوصی واگذار کنند و ما با این موضوع کاملاً مخالفیم… با این وضعیت که آموزش‌وپرورش حتی از تأمین نیروی انسانی مدرسه عاجز است، مانده‌ایم آیا دو پروژۀ دیگر را تمام کنیم یا نه!
همچنین براساس ردیف ۴ تبصرۀ ۱۹، و ردیف‌های ۱ و ۳ بند «ب» تبصرۀ ۲۱ لایحۀ بودجۀ سال ۱۳۹۸، دولت خود را مکلف کرده که ۱. سالانه ۱۰ درصد دانش‌آموزان را از طریق خرید خدمات از بخش غیردولتی اداره کند، و ۲. تا پایان سال ۱۳۹۹، حداقل ۵۰ درصد نیروی انسانی موردنیاز خود را از طریق خرید خدمات تأمین کند. خوشبختانه طی روزهای اخیر اعلام شد این تبصره‌ها از سوی کمیسیون آموزش مجلس حذف شده‌اند؛ هرچند آموزش‌وپرورش از سال ۱۳۹۳ در حال اجرای چنین برنامه‌هایی است و تاکنون بیش از ۳۰۰ هزار دانش‌آموز در قالب طرح خرید خدمت به پیمانکاران بخش خصوصی واگذار شده‌اند. نکتۀ قابل‌اعتنا این است که براساس مفاد برنامۀ ششم توسعه، آموزش‌وپرورش از خرید خدمات آموزشی منع شده است.
طرح خرید خدمات آموزشی از اوایل دهۀ ۱۹۹۰ در آمریکا شروع شد، و جالب این است که تا سال ۲۰۱۵ یعنی طی حدود ۲۵ سال تنها ۶ درصد از دانش‌آموزان آمریکایی ذیل چنین طرحی قرار گرفته‌اند و در ۱۰ ایالت آمریکا برای تأسیس چنین مدارسی مجوز صادر نمی‌شود. همچنین بودجه‌ای که دولت آمریکا به این نوع مدارس اختصاص می‌دهد هیچ تفاوتی با مدارس دولتی ندارد، یعنی دولت همان سرانۀ بودجۀ مدارس دولتی را به چنین مدارسی هم می‌پردازد. بااین‌وجود این طرح در آمریکا از سوی منتقدان به‌عنوان ابزاری برای تبدیل آموزش به صنعتی سوداگرانه شناخته می‌شود که ذیل آن پیمانکاران بخش خصوصی از طریق انواع صرفه‌جویی‌ها به‌ویژه در زمینۀ حقوق معلمان و بهره‌کشی از تحصیل‌کرده‌های بیکار و تنزل شأن آموزگاری سعی می‌کنند به سودآوری برسند.
قابل‌تأمل است که وزارت آموزش‌وپرورش خود را مکلف دانسته طی یک سال، از عملکرد ۲۵ ساله آمریکا پیشی بگیرد؛ آن هم با سرانه‌ای کمتر از یک‌چهارم سرانۀ دانش‌آموزی در بخش دولتی! ازاین‌رو، دولت و نمایندگان مجلس باید مسئلۀ آموزش‌وپرورش را با حساسیت بیشتری مدنظر قرار دهند و نه‌تنها از تصویب چنین بندهایی در قالب بودجۀ سنواتی جلوگیری کنند، بلکه روند دگردیسی مدارس (به‌عنوان نهاد اجتماعی) به بنگاه اقتصادی را متوقف کنند.
***
در هفته‌ای که گذشت، اخبار زیر جلب توجه می‌کند:
- پایگاه خبری World Population در آماری میزان مرگ‌ومیر به‌علت خودکشی در سال ۲۰۱۹ را نسبت به کشورهای جهان بیان کرد و در این گزارش، کشور ایران با نرخ ۱/۴ خودکشی از هر ۱۰۰ هزار نفر، در رتبه ۱۴۲ در جهان قرار گرفت.
- سران جهان روز پنجشنبه، در بحث عمومی و در جریان هفتادوچهارمین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بر آموزش با کیفیت و ریشه‌کنی فقر تأکید کردند.
- گروه علمی- تخصصی صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران به مناسبت روز بین‌المللی ریشه‌کنی فقر، نشست صلح و اقتصاد با عنوان «فقر و ذوب همبستگی اجتماعی» را در روز دوشنبه، ۲۲ مهرماه برگزار می‌کند.
- به گزارش خبرگزاری ایسنا، مدیرعامل انجمن حمایت زندانیان مرکز از پرداخت هزینه‌های تحصیلی فرزندان زندانیان در آستانه سال تحصیلی جدید خبر داد.
- مدیرکل بهزیستی گیلان بر لزوم توجه به حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی سالمندان تأکید کرد و گفت: حدود ۲۰ درصد سالمندان زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
- تورم ۱۲ ماه منتهی به شهریورماه نشان می‌دهد تورم خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در استان‌هایی همچون ایلام، کردستان، خراسان جنوبی و چهارمحال و بختیاری به مراتب بیش از تهران بوده است.
- مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران از شناسایی و ثبت‌نام هزار و۴۰۰ کودک بازمانده از تحصیل در مدارس سطح شهر خبر داد.
- به گزارش خبرگزاری ایلنا، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از افزایش کودکِ کار ایرانی و ورود تعداد انبوه کودکان خارجی به کشور در سال جاری خبر داد.
- رئیس سازمان بهزیستی از رونمایی از سند ملی سالمندی بعد از ۱۵ سال خبر داد و گفت: درحال‌حاضر ۱۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند.
منبع:
- [۱] . برگرفته از کانال سیاست‌گذاری اجتماعی omidi_reza@