کنشهای اعتراضی تهیدستان
بیتردید وجه غالب نیروی محرکه کنشهای اعتراضی تهیدستان شهری، نوعی واکنش از سر ضرورت اقتصادی یا فقر است. مگر غیر از این است که وجه ممیزه تهیدستان شهری از دیگر گروههای اجتماعی، درنهایت فقر اقتصادی و ناداری است. این ناداری در فضای شهری صورتهای گوناگونی دارد که نمودهای محرومیت و نابرابری است. بااینوجود، این ویژگی ذاتگرایانه تهیدستان را نباید در تبیین کنشهای اعتراضی آنان بهتنهایی مورد بررسی قرار داد. مطالبات، خواستها، فرهنگ و دانش و بینش تهیدستان شهری نیز مثل همه دیگر گروههای اجتماعی در معرض انبوه امواج تغییرات اجتماعی قرار میگیرد. مسائلی همچون شیوههای سازمانیابی، پیگیری خواستهها در شرایط متفاوت، بهکارگیری تاکتیکهای متنوع و کشمکشهای گفتمانی، گروههای تهیدست شهری را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. بهویژه به نظر میرسد انفکاک و انفصال فرهنگی پیشین، که لااقل دو تا سه دهه پیش میان فرهنگ تهیدستان شهری و طبقه متوسط فرهنگی وجود داشته، تا حد زیادی بهواسطه سقوط گروههایی از طبقه متوسط به زیر خط فقر، کمتر و کمتر شده است. برای مثال بهمدد گسترش شبکههای اجتماعی یکی از جدیترین منابع آموزشی غیررسمی همه گروههای اجتماعی یعنی اینترنت تقریباً به میزان یکسانی در دسترس طبقات اجتماعی از جمله تهیدستان و طبقه متوسط است. همینطور میتوان سایر رسانههای نوپدید از جمله شبکههای تلویزیونی ماهوارهای را هم در فرآیند جاری دخیل دانست. فرهنگسازی در گروههای فرودست شامل دریافت منفعل ارزشهای فرهنگی از «آموزشدهندگان» نیست؛ این گروه از «آموزشگیرندگان» مثل سایر آموزشگیرندگان فرهنگی بهطور مداوم فرهنگ خود را بازتولید میکنند و ارزشهای خود را به شکل روزمره تولید میکنند؛ ارزشهایی که به دلیل جهتگیری سیاستهای اقتصادی-اجتماعی رسمی، علیه ایدئولوژی نهادهای رسمی و در نکوهش نخبگان در قدرت است. رابطه میان تهیدستان و دولت، تابعی است از تلاش آنها برای بقا. این مبارزه چه به شکل روزمره و چه در برهههایی که وارد تقابل آشکار با دولت شدهاند، روند ساختن گفتمان آنها را در مسیر ساختارزدایی توجیه میکند. از همین رو در دولتها و نظامهای سیاسی با سیاستهای راست و بیتوجه به سیاستهای توزیعی، فعال شدن کنش تهیدستان علیه وضع موجود باید امری بدیهی قلمداد شود. بنا بر نظر وبر، جنبش تهیدستان عبارت است از: اجتماعی انسانی که به شکلی موفقیتآمیز انحصار استفاده مشروع از قدرت فیزیکی را در یک قلمروی مشخص از آن خود میکند». پیوند بین فرهنگ طبقه متوسط و ارادهگرایی طبقات فرودست پدیدهای است که میتواند در آینده نقش بسیار جدی در بهبود زندگی فقرا داشته باشد.
***
در هفتهای که گذشت، اخبار زیر جلب توجه میکند:
- شرایط کولبران و سختیهای این کار مشقتبار با وجود وعدههای مسئولان و سفر بیبازگشت دو برادرکولبر از«ژالانه»، آزاد و فرهاد خسروی، هنوز هیچ تغییری نکرده است.
- رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایرانشهر، گفت: منطقه جنوب سیستانوبلوچستان با ۱۵ آسیب اجتماعی روبروست و بایستی مسئولان کشوری توجه جدی به رفع مشکلات و آسیبهای پرخطر اجتماعی داشته باشند.
- معاون روابط کار وزارت تعاون اظهار داشت: این وزارتخانه تفاهم نامهای با سازمان تأمین اجتماعی و انجمن صنفی کارفرمایی منعقد کرده است و در همین راستا، تاکنون ۳۰ هزار کارگر ساختمانی آموزشهای لازم به طور رایگان دیدهاند.
- وزیر تعاون با اشاره به افزایش ۳۶ درصدی افزایش دستمزد کارگران در سال گذشته، تصریح کرد: با وجود این افزایش، ولی همچنان اختلاف بین درآمد و هزینه زندگی کارگران وجود دارد.
- رئیس کانون زنان بازرگان فارس، گفت: در قانون کار موجود، هیچ بند یا تبصرهای در حمایت از زنان فعال اقتصادی و بانوان کارگر وجود ندارد.
- دکلبندی شغلی مهارتی و پرخطر است که طی آن فرد، دکلهای بزرگ انتقال برق و مخابرات را نصب میکند. دکلبندی تا اواخر سال ۹۱ در قوانین و مقررات کشور در همه بخشها شغل محسوب نمیشد.
- معاون امور اقتصادی وزارت تعاون گفت: بودجه امور رفاهی برای سال ۹۹، ۱۳۰ هزار میلیارد تومان است که حدود ۶۰ درصد آن یعنی ۸۵ هزار میلیارد تومان، مربوط به صندوقهای بازنشستگی است.
- شبکه یاری کودکان کار با صدور بیانیهای نسبت به مرگ دو کولبر نوجوان اعتراض کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است: کدام سازوکار حمایتی و بازدارندهی اجتماعی را برای رفع اجبار به کار از زندگی کودکان زیر ۱۵ سال اندیشیدهایم؟
- معاون وزیر راه، گفت: «تا زمانی که قوانین بالادستی اجازه ثبتنام مجردهای زیر ۳۵ سال را در طرح مسکن ملی ندهد، وزارت راه نیز به عنوان مجری مصوبات دولت نمیتواند برای خانهدارکردن جمیعت مجرد کشور برنامه داشته باشد.»
- عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد دانشگاه خوارزمی، گفت: ۴۰ تا ۵۰ درصد کل اقتصاد ایران از مالیات معاف است که با توجه به تولید ناخالص داخلی ما که حدود ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان است، ۴۰ یا ۵۰ درصد این رقم، عدد بزرگی است.
- عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از تلاش وکلای ملت برای ایجاد ردیفی در بودجه سال ۹۹ جهت ایجاد شرکتهای شناسنامهدار برای تجهیزات پزشکی خبر داد.
- رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، گفت: افراد منع تحصیل شده از پزشکی به دلیل تخلف و عدم وجود شرایط احراز شده، بیش از ۱۳۴ نفر هستند و قانون برای همه اجرا میشود.
- نمایندگان مجلس در جلسه علنی، با دو فوریت طرح شفافسازی منابع تأمین مالی تبلیغات و فعالیتهای انتخاباتی با اصلاح برخی مواد قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی موافقت کردند.
- شیوهنامههای «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعاتِ مجوزهای دولتی و مجوزهایِ مؤسسات خصوصی ارائهدهنده خدمات عمومی»، «تشخیص و تفکیکِ اطلاعات مربوط به حریمِ خصوصی و اطلاعاتِ شخصی از اطلاعات عمومی» و «دسترسی آزاد به اسناد و مکاتباتِ اداری»، از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شد.
- معاون اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، گفت: متناسب با اعتبار تخصیصیافته به سازمان ثبت اسناد و املاک، تنها۲۰ درصد طرح کاداستر در کشور انجامشده است.
- رقم ناشی از سود مافیای زباله فقط برای زبالههای شهر تهران که روزانه ۹ هزار تن است، برابر یک ششم بودجه شهر تهران و برابر یکی از بزرگترین فسادهای مالی کشور است.
- به گزارش خبرگزاری سینا، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم حقوق ماهیانه پژوهشگرانی که از طریق سامانه ساتع فعالیت خواهند کرد را اعلام کرد.
- مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی تأکید کرده معافیتهای قانونی اعطا شده به فعالیتهای هنری در کشور، با منطق اعطای معافیتهای مالیاتی سازگار نبوده و سه ویژگی هدفمند بودن، مشروط بودن و غیردائمی بودن را ندارد.