تهیهکنندگان کتاب: سازمان جهانی کار، سازمان آموزشی – علمی – فرهنگی ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی
کتابچه « توانبخشی مبتنی بر جامعه راهبردی برای توانبخشی، برابرسازی فرصتها، کاهش فقر و تلفیق اجتماعی افراد کم توان» در سال ۲۰۰۴ توسط سازمان بهداشت جهانی تهیه شده است و ستاد توانبخشی مبتنی بر جامعه سازمان بهزیستی کشور این کتاب را به فارسی ترجمه و منتشر کرده است.
این کتابچه با دیباچه و نتیجهگیری هفت بخش دارد: در ابتدا توضیحی از توانبخشی مبتنی بر جامعه CBR و اهداف آن توضیح داده شده است. سپس آغازکنندگان کار توانبخشی مبتنی بر جامعه بیان شده و عناصر اساسی آن در سطوح مختلف از کشوری تا میانی و سطح جامعه توضیح داده شده است. همچنین سطوحی که باید به طور چندبخشی از CBR پشتیبانی کنند معرفی شده است و در انتها برنامههای توسعه و گسترش CBR بیان شده است.
توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR)، همکاری بین رهبران جامعه، کم توانایان، خانوادهها و سایر شهروندان را به منظور فراهم کردن فرصتهای برابر برای همه افراد کم توان در جامعه ارتقا میبخشد. در سال ۱۹۹۴ سازمان بینالمللی کار، سازمان آموزی، علمی، فرهنگی ملل متحد(یونسکو) و سازمان بهداشت جهانی به منظور ایجاد یک رویکرد مشترک برای گسترش برنامههای CBR، «منشور مشترک CBR» را ارائه نمودند.
با وجود پیشرفتهایی که از آن زمان تاکنون صورت گرفته است، هنوز بسیاری از افراد کم توان، خدمات اولیه توانبخشی را دریافت نکردهاند و نتوانستهاند برابر با دیگر شهروندان در امور مربوط به تحصیل، آموزش و پروش، اشتغال، اوقات فراغت و سایر فعالیتهای محیط زندگی خود و یا در سطح وسیعتر یعنی جامعه مشارکت داشته باشند. از جمله کسانی که حداقل دسترسی به خدمات را دارند، عبارتند از: زنان کمتوان، افراد درایا کمتوانیهای شدید یا کمتوانیهای ترکیبی، افراد دچار مشکلات روانپزشکی، افراد مبتلا به ایدز و کم توانانی که در فقر به سر میبرند. در پی اجرای استراتژی CBR بایستی تمامی تلاشها در جهت تضمین برخورداری همه افراد کمتوان از حقوق و فرصتهای برابر در جامعه به عنوان یک شهروند، صرف نظر از سن، جنس، نوع کمتوانی و شرایط اقتصادی- اجتماعی تدوام داشته باشد؛ این یعنی تحقق شعار «جامعهای برای همه».
هدف منشور مشترک ۲۰۰۴ این است که مفهوم CBR را در هنگام گسترش، با تاکید بر حقوق بشر، به عنوان فعالیتی که در مقابل فقر قرار میگیرد و بر تعداد زیادی از افراد کمتوان تأثیر میگذارد، توصیف کرده و از آن حمایت کند.
در خصوص فقر و کمتوانی در منشور نوشته شده است: کمتوانی و فقر همبستگی بالایی با هم دارند. فقر منجر به شدت کمتوانی میشود و کمتوانی نیز به نوبه خود موجب افزایش فقر میگردد. مطالعات نشان میدهد که افراد کمتوان در مقابیسه با افراد بدون کمتوانی، نرخ بیکارای بالاتری دارند، حتی در کشورهای صنعتی.
در کشورهای در حال توسعه که تعداد افراد کم توان بیشتر است، نرخ بیکاری و نیمه بیکاری نیز بالاتر است. عدم دستیابی به مراقبتهای بهداشتی و توانبخشی، تحصیل، آموزش مهارتها و شغل، چرخه معیوب فقر و کم توانی را به وجود میاورد.
در نتیجهگیری منشور، کشورها و بخشها دعوت شدهاند به:
- انتخاب توانبخشی مبتنی بر جامعه به عنوان سیاست و استراتژی معطوف به حقوق بشر و کاهش فقر برای افراد کمتوان
- جلب حمایت برای گسترش برنامه CBR در سطح ملی
- ایجاد شرایط بهتر برای همکاری چندبخشی در راستای پیشبرد CBR در درون برنامه توسعه جامعه.
سازمان جهانی کار، سازمان آموزشی – علمی – فرهنگی ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی (۱۳۸۵) توان بخشی مبتنی بر جامعه راهبردی برای توانبخشی، برابرسازی فرصتها، کاهش فقر و تلفیق اجتماعی افراد کم توان، منشورمشترک ۲۰۰۴، مترجم پروین ارتگل، تهران: سازمان بهزیستی کشور، معاونت توانبخشی.
- نویسنده معرفی کتاب: راضیه شیخ رضایی