جوامع گوناگون متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود به نحوی با پدیده «فقر» مواجه هستند. در واقع «فقر» یکی از عمدهترین مسائل و مباحث جوامع بشری است و جوامع گوناگون به اقتضای جوهره اجتماعی خود مجبور به مواجهه با «فقر» میباشند. اهمیت این موضوع باعث دامنزدن به انواع و اقسام مناقشات زبانی و گفتمانی بر حول مفهوم «فقر» شدهاست.در بررسی و تحلیل «فقر» عمدتاً بر ابعاد عینی آن تاکید میشود، هر چند در برخی از پژوهشها به سوگیریهای ذهنی در برساخت «گفتمان فقر» توجه شدهاست، امّا این توجهات غالباً ناقص و محدود به گفتمانهای نظاممند رایج در «میدانهای رسمی» است.این پایاننامه در راستای اهداف تحقیق که همانا تاکید بر ابعاد گفتمانی فقر، و همچنین ارائه مقدماتی نظری جهت تحلیل نظاممند ابعاد گفتمانی فقر در سطوح گوناگون اجتماعی است، در بدو امر به بررسی مفاهیم «گفتمان»، «قدرت» و «فقر» پرداخته است. در ارتباط با مفهوم «فقر» از سه موضع بر صورتبندی ایدئولوژیک-گفتمانی موجود اشاره شدهاست؛ الف) تعریف و اندازهگیری فقر، ب) تبیین فقر، ج) طبقهبندی فقیر-نافقیر.روشی که در این تحقیق به کار رفتهاست روش تحلیلی و توصیفی است و گردآوری اطلاعات از طریق روش اسنادی صورت گرفتهاست. گفتمانهای فقر در محیطهای آکادمیک تا عرصه عمومی و زندگی روزمره رواج دارند و به جهت تحلیل نظاممند ابعاد گفتمانی فقر در عرصههای متنوع اجتماعی، از چارچوب نظریه بوردیو و بویژه جامعهشناسی زبان این متفکر بهره گرفتهایم. بدین واسطه پنج «میدان» را به عنوان میدانهای که در آن زبان از اهمیت بیشتری برخوردار است، تشخیص دادیم که عبارتند از؛ ۱- میدان اجتماعی، ۲- میدان قدرت، ۳- میدان فکری، ۴- میدان فرهنگی، ۵- میدان دینی. این میدانها در عین خودمختاری نسبی واجد مناسبات خاصی با یکدیگر هستند، که سعی شده است در قالب «مدل نظری» ارائه گردد. «میدان اجتماعی» و «میدان قدرت» در میدانهای دیگر تاثیرگذارند و از نفوذ بیشتری برخوردارند.در تحلیل نهایی آنچه از این مدل نظری عاید میشود عبارت است از:الف) حوزههای مطالعاتی متنوع و بافتهای گوناگونی که در آن گفتمانهای مختلف و به ویژه گفتمانفقر تولید و مصرف میشوند، طرح میگردد. ب) مناسبات میان سطوح مختلف و متعدد بافتهای گفتمان؛ به ویژه گفتمان فقر، به صورت نظاممند پیریزی میشوند. از این منظر «میدانهای زبانی» و همچنین «بازار زبانی واحد» به مثابه بافتهای گوناگون و متمایز گفتمان فقر، و همچنین سطوح مختلف و مرتبط بافتهای گفتمان طرح میشوند.
مرتضی خوش آمدی، ۱۳۸۸، بررسی ابعاد گفتمانی فقر با استفاده از چارچوب نظریه بوردیو، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: علی ربانی خوراسگانی، دانشگاه اصفهان- دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
دریافت پایان نامه:
بررسی ابعاد گفتمانی فقر با استفاده از چارچوب نظریه بوردیو