اندازه‌گیری آسیب‌پذیری خانوارهای ایرانی نسبت به فقرآذر ۱۱, ۱۳۹۸

فقر به عنوان یک آسیب اجتماعی چنان‌چه کنترل و محدود نشود، می‌تواند منجر به آسیب‌های گسترده‌ای در سطوح خانوار و جامعه شود به نحوی که حیات اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی خانوار و جامعه را مورد تهدید قرار دهد. از آنجایی که زندگی بشر در معرض اشکال مختلف ناامنی است و این ناامنی‌ها هر یک می‌تواند عوارض منفی بر رفاه خانوارها بگذارد، بنابراین مدیریت این اشکال مختلف ناامنی و نااطمینانی می‌تواند به شکل‌گیری یک جامعه بسامان و عادلانه کمک کند. یکی از اشکال مختلف ناامنی‌ها، آسیب‌پذیری خانوارها در مقابل فقر است. این‌ که خانوارها ممکن است به دلایل گوناگون از جمله عوامل خارج از کنترل آن‌ها، دچار فقر شوند. از این‌رو اندازه-گیری آسیب‌پذیری خانوار‌ها در مقابل فقر می‌تواند به سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان اقتصادی و اجتماعی برای شناسایی آن دسته از خانوارهایی که در معرض آسیب‌پذیری‌های جدی مواجهه با فقر هستند کمک کند تا با برنامه‌ریزی‌های مناسب، بتوانند به شکل‌گیری یک جامعه متوازن و بسامان کمک کنند. این مطالعه به اندازه‌گیری میزان آسیب‌پذیری نسبت به فقر پرداخته و نه تنها خانوارهای فقیر بلکه تمامی خانوارها را با یک ریسک منطقی در نظر می‌گیرد. با توجه به اهمیت مسأله فقر و ارتباط متقابلی که بین فقر و آسیب پذیری وجود دارد شناخت و تحلیل ابعاد آن از اهمیت ممتازی برخوردار می‌شود. در این مطالعه ابتدا تعریف جدیدی از آسیب‌پذیری ارایه کرده و سپس با استفاده از داده‌های شبه‌ترکیبی به وسیله چارچوب ترکیبی بوتسترپ- مونت کارلو به اندازه‌گیری آسیب‌پذیری خانوارهای ایرانی نسبت به فقر می‌پردازیم. در ضمن این مطالعه اولین مطالعه‌‌ای است که با ساخت دو سال متوالی از داده‌های شبه‌ترکیبی (۱۳۸۶-۱۳۸۷، ۱۳۸۵-۱۳۸۶) به اندازه‌گیری آسیب‌پذیری نسبت به فقر کل خانوارهای ایرانی موجود پرداخته است. از نتایج حاصله این مطالعه این است که برخی خانوارهای فقیر و برخی خانوار‌های غیر فقیر نسبت به فقر آسیب‌پذیر بوده‌اند و برخلاف ظاهر نمی‌توان گفت که همه خانوار‌های فقیر آسیب‌پذیرند و دیگر اینکه میزان آسیب‌پذیری نسبت به فقر در کشور در سال ۱۳۸۶ بسیار بیشتر از میزان فقر می‌باشد، در حالی که اگر برای مقایسه تنها از شاخص‌های فقر استفاده می‌شد، بسیار گمراه‌ کننده بود. یکی از موارد استفاده از این مطالعه در سطح خرد این است که می‌توان خانوارها را بر حسب میزان یا درجه آسیب‌پذیری آن‌ها نسبت به فقر رتبه‌بندی کنیم و دولت می‌تواند از این شاخص به عنوان راهنمای توزیع یارانه‌ها استفاده کند.