مداخله نهادهای عدالت کیفری نسبت به متهمان فقیر


نظام عدالتِ کیفری مدّعیِ آن است که کُنشگرانِ این نظام، با همه شهروندان فارغ از نژاد، جنسیت، مذهب و موقعیتِ اقتصادی و اجتماعی یکسان رفتار می کنند. این پژوهش با مفروض دانستنِ این موضوع که ادعایِ برابریِ متهمانِ فقیر و ثروتمند نزدِ مقاماتِ عدالتِ کیفری چندان با واقعیت منطبق نیست تلاش دارد به سه سوال پاسخ دهد. نخست: زمینه هایِ مداخله نهادهایِ عدالتِ کیفری نسبت به متهمانِ فقیر چیست؟. دوم: نمودهایِ این مداخله در کدام یک از حوزه هایِ عدالتِ کیفری بروز و ظهور می یابد و سوم: پیامدِ این گونه مداخله ها در قبالِ اقشارِ فرودستِ جامعه چیست؟.

برایِ پاسخ به این سوالات، افزون بر کند و کاوِ نظریاتِ مختلف در این حوزه به منظورِ احاطه بر مبانیِ نظریِ پژوهش، ۵۱ پرونده با محوریت جرایمِ سرقت، مواد مخدر و ضرب و جرح در دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان کاشان موردِ مطالعه قرار گرفت. افزون بر آن با ۴۲ نفر از قضاتِ دادسرا و دادگاه، وکلایِ دادگستری، مأمورین انتظامی و برخی متهمان و خانواده هایِ آنها مصاحبه به عمل آمد. همچنین در طولِ بازه زمانیِ انجام پژوهش، مشاهداتی به منظورِ درکِ نوعِ رفتارِ مأمورانِ انتظامی و قضات با متهمانِ فقیر و افزون بر آن، درکِ پیامدهایِ مداخله نهادهایِ عدالتِ کیفری انجام شد.

یافته هایِ حاصل از مطالعه مبانیِ نظری، تجزیه و تحلیلِ اسناد و مدارک، آمار و اخبار در پاسخ به سوالِ اول حکایت از آن دارد که سیطره اندیشه محافظه کارانه و نئولیبرالیستی بر نظام هایِ سیاسی و اقتصادی، ظهورِ رویکردِ مدیریتِ ریسک جرم، بازنماییِ رسانه ایِ اغراق گونه جرایمِ ارتکابیِ فقرا و همچنین تأثیرِ کلیشه هایِ ذهنیِ منفیِ شهروندان نسبت به فقرا از عواملِ زمینه سازِ مداخله کیفری نسبت به متهمانِ فقیر به حساب می آیند. یافته هایِ حاصل از مطالعاتِ میدانی پاسخ به سوالاتِ دوم و سوم را به دست می دهد. بر این اساس وجودِ کلیشه هایِ ذهنیِ منفیِ پلیس و مقامِ قضایی نسبت به متهمانِ فقیر، نرخِ بیشترِ دستگیریِ فقرا در گشت هایِ پلیسی، اجرای طرح هایِ مقطعیِ پلیس با تمرکز بر مناطقِ فقیرنشین، عملکردِ انفعال گونه وکلایِ تسخیری در دفاع از متهمانِ فقیر، ماهیتِ قرارهایِ تأمینِ پیش بینی شده در قانون و عملکردِ قضات در این رابطه از جمله مهم ترین جلوه هایِ مداخله پلیس، مقامِ قضایی و وکلا در قبالِ متهمانِ فقیر هستند.

همچنین با عنایت به جلوه هایِ فوق الذکر، پیامدهایِ حقوقی، اجتماعی و اخلاقی مداخله هایِ کیفری نسبت به متهمانِ فقیر که شاملِ عدمِ پاسخگوییِ دولت در قبالِ تکالیفِ خود، غفلت از عللِ آسیب هایِ اجتماعی، کاهش مشروعیتِ نهادهای عدالت کیفری، اجرایِ گزینشیِ قانون کیفری، طرد شدگیِ اجتماعی، انزواگزینی و تشدیدِ وضعیتِ نابسامانِ خانوادگی و اقتصادیِ متهمان و محکومان فقیر می باشد آشکار می شود.

  • عارفی، مرتضی. ۱۳۹۶٫ «مداخله نهادهای عدالت کیفری نسبت به متهمان فقیر». پایان نامه دکتری. استاد راهنما: محمد جعفر حبیب زاده. دانشگاه تربیت مدرس.

پایان‌نامه‌هاراه‌یافتگان به مرحله دومراه‌یافتگان به مرحله‌ی نهاییمشارکت‌کنندگان در مرحله‌ی اول

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *