بررسی عوامل جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی موثر بر فقر سرپرست خانوار در خانوارهای شهری


در این پژوهش عوامل تعیین کننده ی فقر از نقطه نظر ویژگی های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی سرپرست خانوار بررسی می شوند. نمونه ی مورد استفاده در این پژوهش شامل ۶۶، ۰۳۸ نفر و در مجموع ۱۸ ، ۸۰۹ خانوار شهری از کل نمونهی استخراجی کشور است که به روش نمونه گیری چند مرحله ای در سال ۱۳۹۵ توسط مرکز آمار ایران انتخاب شده و اطلاعات مربوط به هزینه درآمد آنها جمع آوری شده است.

پژوهش حاضر با در نظر گرفتن دو سطح رفاهی متفاوت به بررسی احتمال خروج از فقر می پردازد. بر اساس مطالعات پیشین نمونه ی مورد بررسی به سه گروه درآمدی پایین، متوسط و بالا تقسیم شد و با در نظر گرفتن متغیرهای مورد نظر احتمال خروج خانوارها از گروه یک سوم پایین درآمدی به دو سوم بالا بررسی شد. بر این اساس مرز درآمدی برای خروج خانوار از فقر برابر با ۱۱۵ میلیون ریال در سال محاسبه شد.

همچنین به عنوان مقایسه خط فقر برآورد شده توسط افقه و منصوری (۱۳۹۷) به دلیل ویژگی های مطلوب آن مورد استفاده قرار گرفت. به این ترتیب خط فقر متوسط برآورد شده توسط افقه و منصوری برای خانوارهای شهری ایران در سال ۱۳۹۵ که برابر با ۲۶۴ میلیون ریال محاسبه شده است، در نظر گرفته شد و خانوارهایی که درآمد سالانه شان از این مقدار کمتر باشد فقیر در نظر گرفته می شوند.

برای تعیین احتمال عوامل اثر گذار بر فقر در نمونه مورد مطالعه، از یک مدل رگرسیونی با متغیر وابسته گسسته استفاده شده است که شانس خروج خانوار از فقر را به ویژگی های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی سرپرست خانوار، مرتبط می سازد. برای براورد این مدل از روش حداکثر راستنمایی استفاده شده است.

با استفاده از داده های هزینه درآمد خانوار برای سال ۱۳۹۵، اثر ۱۲ عامل جمعیتی اقتصادی اجتماعی بر احتمال خروج خانوار از فقر تحت یک مدل رگرسیون پروبیت سنجش شد. برخی از این عوامل صرفا مربوط به ویژگی های سرپرست خانوار بوده و برخی دیگر مربوط به کل افراد خانوار بوده اند. در این مدل از یک متغیر مجازی برای تعیین احتمال خروج خانوارها از فقر استفاده شد. به این صورت که برای خانوارهای فقیر عدد یک و برای خانوارهای غیر فقیر عدد صفر در نظر گرفته شد.

بر اساس نتایج مدل، عامل اثرگذار در خروج از فقر خانوار در سطح رفاهی پایین تر، وضعیت درآمدی سرپرست خانوار و در سطح رفاهی بالاتر، نسبت تعداد افراد دارای درآمد در خانوار بوده و همچنین تعداد مطلق افراد دارای درآمد در خانوار نیز اثر قابل توجهی در خروج خانوار از فقر داشته است. افزایش سطح تحصیلات سرپرست خانوار عامل دیگری در خروج از فقر بود. همچنین افزایش تعداد افراد تحصیلکرده در خانوار نیز اثر قابل توجهی در خروج از فقر داشته است. با افزایش بعد خانوار احتمال فقیر شدن کاهش می یابد اما با شدت گرفتن (مجذور تعداد افراد خانوار) احتمال فقر افزایش می یابد. بر این اساس، خانوارهای با سرپرستان دارای کهولت سن و همچنین خانوارهای با سرپرست زن فقیرترند. بر اساس نتایج مشخص شد

سرپرستانی که بدون همسر هستند با احتمال بیشتری نسبت به سرپرستان دارای همسر، فقیرند. به عنوان یک نتیجه‌گیری کلی مشاهده شد که فقر با سرمایه اجتماعی(از جمله تحصیلات و درامد)، سن، جنسیت سرپرست خانوار و وضعیت تاهل وی و بعد خانوار رابطه دارد.

  • کبریائی، عاطفه.۰۱۳۹۸٫ «بررسی عوامل جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی موثر بر فقر سرپرست خانوار در خانوارهای شهری». رشته جمعیت شناسی. استاد راهنما: محمد میرزایی. دانشگاه تهران.

پایان‌نامه‌هامشارکت‌کنندگان در مرحله‌ی اول

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *