تحریمهای اقتصادی بهعنوان یک فشار خارجی بر یک کشور میتواند ریشه برخی از مشکلات اقتصادی مهم، ازجمله شکاف فقر قلمداد شود. سؤال کلیدی این است که آیا بهبود کیفیت نهادی میتواند اثرات مورد انتظار این تحریمها را کاهش دهد؟ به نظر میرسد که نمیتوان نقش کیفیت نهادی را در بهبود و یا وخامت اوضاع اقتصادی نادیده گرفت. بر همین اساس میتوان انتظار داشت بهبود کیفیت نهادی از تأثیر منفی تحریمهای اقتصادی بر شاخصهای توسعه اقتصادی ازجمله شکاف فقر بکاهد. هدف این پایاننامه بررسی نقش کیفیت نهادی در اثرگذاری تحریمهای نفتی و بانک مرکزی بر شکاف فقر در ایران است. در مرحله اول، با استفاده از روش هزینه نیازهای اساسی خط فقر مطلق مشخص و سپس شکاف فقر برای کشور محاسبه شده است. در مرحله دوم، الگوی مناسب طراحی و با استفاده روش گشتاورهای تعمیمیافته (GMM) طی بازه زمانی (۱۳۷۰:۱) تا (۱۳۹۵:۱۲) برآورد شده است.
در این پایاننامه علاوه بر متغیر کیفیت نهادی از نرخ تورم، اعتبارات اعطایی به بخش خصوصی، رشد اقتصادی، سرمایه انسانی و شاخص باز بودن تجاری بهعنوان سایر متغیرهای توضیحی استفاده شده است. تحریمهای نفتی و بانک مرکزی توسط متغیرهای مجازی وارد الگو شده است. نتایج برآورد الگو نشان میدهد که تحریم بانک مرکزی ایران و تحریم چندجانبه فروش نفت بر شکاف فقر تأثیر مثبت داشته است. بهعبارتدیگر وجود اینگونه تحریمها منجر به افزایش شکاف فقر در ایران شده است. همچنین بهبود کیفیت نهادی طی دوره موردبررسی باعث کاهش شکاف فقر در ایران شده است. علاوه بر این، یافتههای این پژوهش نشان میدهد که بهبود کیفیت نهادی میتواند اثر منفی تحریمهای بانک مرکزی و نفتی بر شکاف فقر را کاهش دهد. همچنین نتایج پژوهش گویای آن است که در دوره موردبررسی، نرخ تورم، اعتبارات اعطایی به بخش خصوصی و رشد اقتصادی باعث افزایش شکاف فقر شده و متغیرهای سرمایه انسانی و شاخص باز بودن تجاری شکاف فقر را کاهش دادهاند.
- کهرمی، حمید. ۱۳۹۸٫ «بررسی نقش کیفیت نهادی در اثرگذاری تحریمهای اقتصادی بر شکاف فقر در ایران». استاد راهنما: کریم اسلاملوئیان. دانشگاه شیراز، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی.